Polemike

 

Aistorizmi u delu ''Gorske gusle'', albanskog književnika Đerđa Fište

 

Piše: Profesor dr Kaplan Burović, akademik

 

Aistorizmi u delu Lahuta e Malsis (Gorske gusle), kao i u čitavom stvaranju albanskog pisca Đerđ Fišta (Gjergj Fishta, 1871-1940), su mnogobrojni i sa svakojakim karakteristikama. Počev od najmanjih, beznačajnih, pa do onih najvećih i najtežih, preko kojih se ne može preći. Oni su kako verskog, tako i nacionalnog i međunacionalnog karaktera. U očitoj suprotnosti sa istorijskim činjenicama, sa stvarnošću, sa onime što su rekli i dokazali svetski naučnici, pa i sami albanski akademici, u suprotnosti i sa administriranim dokumentima, o kojima su govorili i govore, pišu, i sami albanski istoričari.

Ove aistorizme Fišta nije učinio zato što nije poznavao stvari, istoriju, činjenice. Znači - nije ih učinio nesvesno. Uopšte uzev, aistorizmi Fište su učinjeni svesno i namerno: oni su pre svega opšta brazda albanske književnosti (pa i istoriografije !) i, kao takvi, u službi onih koji ih upotrebljavaju i propagandiraju, u službi klike, društvenog sloja ili klase, kojoj služe, ali ne i u službi naroda.

A ciljevi Fište su u skladu sa indoktrinacijom Albanaca do šovinizma i rasizma protiv pravoslavnih Slovena uopšte i protiv Srbo-Crnogoraca napose. Ništa manje i protiv Grka, Vlaha (Aromuna), pa i protiv Italijana, od kojih ih razdvaja čitavo jedno more. Sigurno da se za ovo Fišta ne može osloniti kod istorijske istine, jer tamo nema osnova. Da bi postigao cilj njemu je potrebno da izmeni istorijske činjenice, da falsifikuje istorijsku istinu i da je predstavi onako kako bi trebala da bude po njemu, kako je on i njegove albanske kolege zamišljaju, da bi služila ciljevima indoktriniranja Albanaca, a po mogućnosti i celoga sveta, pa i nas - Srbo-Crnogoraca. U ovoj je brazdi i Preljoc Margiljaj, jedan dosledan sledbenik Đerđa Fište, koji je kao učitelj indoktrinirao protiv Srbo-Crnogoraca usmeno i pismeno albansku nacionalnu manjinu naše zemlje, pa sada nastoji da i nas, Srbo-Crnogorce, indoktrinira mitovima i mitomana, legendama i najapsurdnijim besmislicama jednom njegovom knjižurinom na našem jeziku.¹

Dovoljno je da spomenemo ovde indoktrinaciju Albanaca od Fište sa pelazgomanijom². U vreme kada je Fišta pisao svoje Gusle, hipotezu porekla Albanaca od Pelazga, lansiranu od Nemca Augusta Shlaiher, oborio je na naučan način, sasvim bez konstelacije, još u godine 1870-1890. dobro poznati nemački naučnik Gustav Majer (1850-1900), stvar ova svima poznata, koju su prihvatili i evidentirali vremenom i albanski akademici. Konkretno oni kažu:

"...Mišljenje Shlaihera za pelazgsko poreklo Albanaca oboreno je od naučno argumentirane kritike G. Majera "³.

Od naučno argumentirane kritike G. Majera !

Znači, Fišta je znao sasvim dobro da Albanci nemaju nikakve veze sa Pelazgima. I pored toga  on udara u gusle upravo na strunu aistorizma i veliko-albanskog rasizma, pelazgomanije.

A kad ovako čini sa pelazgomanijom, može se zamisliti što čini sa iliromanijom, iako zna sasvim dobro da su i hipotezu o poreklu Albanaca od Ilira oborili i proglasili nenaučnom strani naučnici, većinom nemački naučnici. Još 1928. godine, Lumo Skendo (pseudonim Mithata Frasheria, jedna od najznačajnijih ličnosti albanske kulture između dva svetska rata), preko svog časopisa DITURIA Br. 8 i 9, a u prevodu prof. dr Aleksandra Džuvani-a (i ovaj jedan od najvećih albanskih naučnika tog vremena), objavio je 12 argumenata nemačkog akademika prof. dr Gustava Vajganda (G.Weigand, 1860-1930), kojima, na sasvim naučan način, ovaj dokazuje da Albanci nemaju ništa zajedničkog ni sa Ilirima. Nemoguće je da Fišta nije poznavao argumenta Vajganda, jer ih je sigurno pročitano i u originalu njihovom, na njemačkom jeziku, pre prevođenja i pre objavljivanja na albanskom.

Pelazgomanija i iliromanija su baza mnogih aistorizama kako kod Fište, tako i kod svih ostalih Albanaca, koji nastavljaju da udaraju njihove bubnjeve u toj brazdi (što se najbolje vidi kod pomenutog P.Margiljaj !), zatvarajući oči pred naučnom istinom, koju najmlađe pokolenje albanskih naučnika počelo je da manifestira sa smelošću, sred Tirane, konkretno dr. Ardian Kljosi, Ardian Vehbiu, Fatos Ljubonja i dr.

U prilog moje teze da Fištine GUSLE boluju od mnogih aistorizama, nanizaću nekoliko od njih :

 

1. Na strani 150 Gusala Fišta kaže da su Plav i Gusinje " dali ", " poklonili " Crnoj Gori Moskov, znači Rusija. Na jednom drugom mestu, str. 116, kaže da joj je te oblasti " dao " Berlinski kongres, tobože...

 

...qaj Knjaz Nikolla

nuk po i sheh kund maje vetit,

ke ka ngelë n' krepa t'Cetinës

pip i lëmuet, pa gjâ mbas shpirtit,

me iu dhimbtë gurit e drunit.

 

…taj Knjaz Nikola

ne zna što da čini,

jer je ostao na vrleti Cetinja

kao olizan prst, bez ičega za dušom,

da je nažao drvetu i kamenu.

 

Zato, na str. 117, moli Berlinski kongres...

 

...qi t'ia lëshojë kund kah Shqipnia

ndo'i grimë djerr, ndo'i pëllambë tokë buke,

sa me pasë ku me gjallisun...

 

...da mu pusti gde prema Albaniji

Kakvo parče ledine, koju predu oranice,

koliko da ima gde da životari…

Jeli istina ovo?! Sigurno da nije istina! Te dve male oblasti, koje su u to vreme pripadale turskom okupatoru, danas (i u vreme kad je Fišta tako pevao !) u sastavu crnogorske države, na granici sa Albanijom, niti mu je " dao " i niti je " poklonio " Crnoj Gori ni Rusija ni ma ko drugi. Istina je ovo :

Plav i Gusinje su od vajkada bili u sastavu državnin tvorevina Crnogoraca i nikada u sastavu ma koje državne tvorevine Albanaca. I nastanjene su bile, sve do turske okupacije, isključivo Crnogorcima.

Posle turske okupacije počeli su da prodiru tamo Albanci, nastanjujući se na ognjišta ubijenih ili proteranih Crnogoraca. Pod pritiskom turskih okupatora neki su se Crnogorci islamizirali, pa su preko islamske vere činili srodstva sa islamiziranim Albancima. Preko ovih srodstava i muslimanskog fundamentalizma dobar deo tih Crnogoraca-muslimana su se i albanizirali.

Crna Gora, borbom i nadljudskim požrtvovanjem, krvlju svojih najboljih sinova, godine 1878. oslobodila je od turskog ropstva grad Ulcinj i izbila je na desnoj obali reke Bojane. Treba znati da ne samo Ulcinj, već i Skadar, do dana okupacije od Turaka, pripadali su crnogorskoj državi, a ne albanskoj, koja nije postojala nigde. Skadar, čitavih 500 godina redom (Jovan Deretić kaže 1000 !), bio je i glavni grad Crne Gore, prestonica. U to vreme, kada su Crnogorci proglasili Skadar za svoju prestonicu, tamo nije bila ni jedna albanska duša. Utoliko manje u Ulcinju.

Stanovništvo Ulcinja, godine 1878, kad se oslobodi grad od turskog ropstva, u većem je delu bilo muslimansko. Pošto je Crna Gora bila hrišćanska država, Berlinski Kongres reši da se Ulcinj vrati Turskoj, toj muslimanskoj državi, i - kao kompenzacija (!!!) za taj grad i oblast oslobođenu od Crnogoraca do obale Bojane - reši se da Turska da Crnoj Gori dve male kasabe, Plav i Gusinje, koje sigurno nisu bile vredne u nikakvom pogledu ni koliko polovina Ulcinja. Znači - kao kompenzacija, a ne kao poklon ili za milost.

Ovu istorijsku istinu ne samo što nećete naći u Fištinim Guslama, već nigde u napisima Albanaca, ni dan-danas, pa ni kod onih koji nose naučne titule doktor i profesor, koji su što više i akademici i - preko svega - busaju nam se u prsa i za marksizam-lenjinizam i za proleterski internacionalizam. Kod svih i svugde po njihovim napisima naći ćete reči " dali " i " poklonili ", što više i " okupirali ", kojima se cilja da se indoktriniraju Albanci sa aistorizmom i da se ovako nahuškaju protiv susednih naroda u brazdi šovinizma i rasizma, zatvarajući oči pred istorijskom istinom da su te oblasti od vajkada bile crnogorske i da su ih Crnogorci branili od turskog osvajača, pa ih i oslobodili od njih svojom krvlju.

Istine radi naglašavam da u Istoriji Albanije albanskih akademika naći ćete jednu trunčicu ove istine, da je grad Skadar, 500 godina redom, bio prestonica Crne Gore, stvar ova koju sam sreo i kod jednog drugog albanskog istraživača istorijske istine.

2. Crna Gora se povinuvala odlukama Berlinskog kongresa i odmah je evakuisala, povukla vojne snage iz Ulcinja, predajući taj grad sa okolinom Turskoj bez čarkanja. Ubrzo je odmah uputila svoje vojne snage da preuzme od Turaka kasabe Plav i Gusinje. Da ih preuzme od turskih vlasti, a ne da se tamo nanovo čarkaju i bore protiv muslimana, utoliko manje protiv Albanaca, nastanjenih tu duž turske okupacije. Ali muslimani tih oblasti, pomognuti i od drugih muslimana Turske, poglavito od Albanaca, izađoše pred crnogorske vojne snage i iznenada ih udariše, osuvši kriminalnu paljbu po njima.

Crnogorske snage, pod komandom vojvode Marka Miljanova, odmah su se povukle, jer nisu otišle tamo da se bore protiv nikoga, ni protiv turskog okupatora, kamoli protiv Albanaca, utoliko manje protiv meštana muslimana, koji u jednom dobrom postotku su muslimanizirani Crnogorci. Među njima i sâm njihov glavni vođa Ali Paša Gusinjski, kako ga nazivaju Albanci, jer njegovo pravo prezime je Šabanagić. Krv za oslobođenje te oblasti od turske okupacije Crnogorci su prolili i pod zidinama Ulcinja. I pobedu za tu oblast nad turskim oružjem postigli su tamo, u Ulcinju! Ovu istinu nećete naći ni u Fištinim Guslama, niti u napisima ostalih Albanaca. Naprotiv, ona je zamenjena sa jednom izvitoperenom legendom, anti-istoričnom i sa najlošijim ciljevima.

Istine radi, i u vezi ovog problema albanski akademici rekli su neke trunčice istine. Eto što tvrde :

 

" Crna Gora je evakuisala desnu obalu Bojane sa Ulcinjem i Dinošom, na severo-istoku jezera " (Iden, str. 155), što joj je, kako rekosmo, tražio Berlinski kongres.

 

Na istoj stranici, albanski akademici tvrde da, na bazi odluke Berlinskog Kongresa, koji je zapovedio Turskoj ta evakuira svoje vojne snage iz Plava i Gusinja i da tu oblast preda Crnoj Gori. "...Što se tiče Plava i Gusinja, Porta, videći odlučnost stanovništva…ovih dveju oblasti da brane svoje mesto, odugovačila je problem evakuacije ".

 

U nastavku, str. 157, albanski akademici tvrde :

 

"...Ali ono što je pogoršalo na poseban način albansko-turske odnose bilo je pitanje Hota i Grude. Propast crnogorske akcije protiv Plava i Gusinja (sic !) stavila je u pokret evropsku diplomatiju. Ruska vlada, da bi ograničila donekle austrijsku ekspanziju, predloži opet da se Crnoj Gori da (kao kompenzacija za Ulcinj !-KB) jedna oblast Hercegovine, ali i ovog puta se sudarila sa energičnim suprotstavljanjem Beča.

Na kraju, 2. aprila 1880, predstavnici Velikih Sila u Istambulu prihvatiše kompromis predložen od italijanskog ambasadora Korti (Corti) da se da Crnoj Gori, umesto Plava i Gusinja, nastanjenih od muslimana (sic !), oblasti Hota, Grude i Klimenta. Ambasadori su mislili da katoličko stanovništvo ovih oblasti neće biti protiv ujedinjenja sa hrišćanskom Crnom Gorom. Predlog je prihvaćen od Turske i Crne Gore. Kao datum za predaju Hota i Grude određen je 22. april 1880 ".

 

Na strani 159 albanski akademici nastavljaju :

 

" Na kraju, skadarski valija proglasi službeno odluku Porte da preda Hot, Grudu i Kliment i obavesti vladu Crne Gore da ih uzme u nadležnost. Dana 22. aprila 1880. turske snage su se povukle sa pozicija koje su bile zauzele u ovoj zoni duž granice⁴. Ali odmah, u napuštene pozicije smestiše se albanske snage, koje su to čekale u blizini. Ovako, kad je crnogorska vojska prešla staru granicu, kod Mosta Ržanice i u jednom nizu drugih punktova, sudarile su se sa albanskim prethodicama. Posle izmene vatre, pri čemu su obe strane ostavile mrtve i ranjene⁵, crnogorska vojska se povukla u Podgorici ".

 

Opet nismo imali nikakav boj, utoliko manje da je " slomljen " Marko Miljanov (kako to hoće da kažu Fišta i albanski istoričari!), jer Crnogorci opet nisu stigli tu da se bore, već da prime u nadležnost tu oblast. Muslimani udariše crnogorskoj vojsci iznenada, bez najave rata, i ove se povukoše odmah - ne " slomljene ", već zato što su tražile da im se preda ta oblast na bazi odluka i dogovora, znači - bez rata, onako kao što su i oni predali Ulcinj.

Na strani 174 albanski akademici nastavljaju :

 

" Velika Britanija i Austro-Ugarska nastaviše pritisak da primoraju Portu da napusti grad Ulcinj, ili da izvrši Aprilski dogovor, znači da preda Hot i Grudu…Sa druge strane Velike Sile pretile su Porti sa jednom zajedničkom akcijom, sa jednom demonstracijom eskadrila njihove ratne mornarice pred morskom obalom, da bi je primorale da izvrši odluke Berlina…

Dana 19. septembra Lod Kerr, kao predstavnik engleskog admirala Seymor, koji je komandovao međunarodnu eskadrilu, predao je Riza Paši i turskom komandantu Ulcinja ultimatum da predaju Ulcinj u roku od tri dana. Istovremeno se izvesti vlada Crne Gore da stavi u pokret svoje vojne snage i da maršira, pod zaštitom flote, protiv Ulcinja.

Ali Riza Paša jošte nije imao naređenje svoje vlade da preda grad i Crna Gora ne pristade da opet uđe u konflikt sa albanskim snagama u Ulcinju. ".

Turska vlada zameni Riza Pašu sa turskim maršalom Derviš Pašom, poznatim kao " čvrsta ruka ", koji, na čelu jedne ekspedicije od 21 bataljona, krenu za Ulcinj. U njegovom štabu nalazio se " pobunjenik " Hodo-beg Sokoli, koji - za usluge koje je učinio Turskoj kod Mosta Ržanice - beše unapređen u čin paše.

 Na suprotnoj strani, sa ulcinjskim muslimanima, koji nisu pristali da predaju grad, beše Isuf-beg Sokoli (brat paše Hodo-bega Sokolija!), na čelo od 1.000 dobrovoljaca iz Skadra i Severne Albanije, koji su pošli u pomoć muslimanima Ulcinja, ne samo sa znanjem, već i sa instrukcijama i naoružani od turske vlade. Isuf-beg Sokoli je bio zet bimbaše Mehmet-bega Resulbegovića, koji je do 1878. godine bio kajmakam Ulcinja. Kao Crnogorac muslimanske vere, po oslobođenju Ulcinja, Mehmet-beg se priključio svojoj domovini i Knjaz Nikola mu je dao čin majora crnogorske vojske.

Iako se Ulcinj opet vratio pod tursku vlast, Mehmet-beg Resulbegović se više nije priklonio Turskoj. On je sa svojim bratom, crnogorskim vojvodom Arslan-begom Resulbegovićen, ostao veran svojoj domovini i Gospodaru. Zato je sultan na položaj kajmakama imenovao drugu osobu, nekakvog Mustafu.⁶

Na strani 180 albanski akademici pišu : " ...Derviš Paša...dana 23. novembra 1880. uđe u Ulcinj i 26. novembra predao je grad crnogorskoj vojsci, koja se približila gradu samo pošto ju je pozvao turska komanda ".

Posle ovoga Isuf-beg Sokoli je imenovan od turske vlade kajmakam Mirdite (oblast Severne Albanije). Ovo je istina u vezi Berlinskog Kongresa i Plava sa Gusinjem, Hota i Grude, kao i u vezi Ulcinja. Ovu istinu nećete naći ni kod Fište, ni kod albanskih akademika, jer - kako on - tako i ovi, istorijsku istinu su deformisali i falsifikovali u službi cilja da indoktriniraju Albance sa mržnjom prema susednim narodima.

3.  U vezi predstavljenog u tačkama 1 i 2, imamo i jedan drugi aistorizam u Fištinim Guslama. Prema Fišti " boj " kod Mosta Ržanice odvio se pre "boja " kod Plava i Gusinja. Kako je došlo do ove greške, ne mogu vam reći, pošto ne verujem da je učinjema sa kojim ciljem, ali mi izgleda i neverovatno da Fišta nije znao da se " boj " kod Plava i Gusinja odvio u oktobru 1879 - januar 1880, dok se " boj " kod Mosta Ržanice odvio u proleće 1880. Postoji mogućnost da je isprepleteno ređanje pesama GUSALA, što se može ispraviti sasvim lako: Pesma XII (Marash Uci), Pesma XIII (Te kisha e Shnjonit), Pesma XIV (Te ura e RrzhanicËs) i Pesma XV (Kasneci) treba da se pomere iza Pesme XXV (Gjaku i Marrun). A ovo znači da Pesma XII treba da postane Pesma XVI (Kulshedra).

4. Sem oblasti Crne Gore, koje su aktuelno na granici sa Albanijom, Fišta pretendira da su albanske oblasti i Vranjina, sva Zetska ravnica, sa Spužem i Podgoricom (str. 65), Virpazar, Crnica (str. 75, ovu poslednju Fišta albanizira u Kernic, kao što se albanizira i Spuž u Shpuz!), iako sasvim dobro zna da tamo nije bilo Albanaca, ne samo u to vreme (godine 1875), već nikada.

Istine radi, i albanski akademici, na str. 155, kažu da na bazi naređenja Berlinskog Kongresa " U februaru 1879 ona (Turska) predala je (Crnoj Gori) oblast koja se nalazila između Shpuza (kako vidite i oni albaniziraju toponime Crne Gore !- KB), Podgorice i Žabljaka zajedno sa pripadajućim gradovima…nastanjena poglavito od crnogorskog življa… "

Turska je predala tu oblast ne 1879, već ranije, pošto je slomljena na svim bojištima, od Hercegovine do granice Srbije i, otuda, do obale Bojane. Ali ova falsifikacija albanskih akademika nije važna. Važno je da oni, u suprotnosti sa Fištom (i ne samo sa njim !), priznaju da je ta oblast bila još tada " nastanjena poglavito od crnogorskog življa ". A u toj oblasti je i Žabljak, koji spominju albanski akademici, ne uzimajući smelosti da priznaju da su Žabljak i Vranjina kao Skadar i Rozafa (tvrđava Skadra), znači - jedno.

Borba Albanaca za Vranjinu, koja se zbila 1862, bila je jedna sasvim nepravedna borba, i da se nisu borili tamo za sultana i za Tursku, već za Albaniju,- jer Albanija nikako ne mogu biti oblasti " nastanjene poglavito od crnogorskog življa ", utoliko više kad se zna da te oblasti nikada nisu pripadale nijednoj albanskoj državnoj formaciji.

Znači, i u teritorijalna pretendiranja Fište prema Crnoj Gori (on pretendira da je Crna Gora samo Cetinje sa vrletima oko nje !) imamo jedan aistorizam sasvim flagrantan. A treba znati da je, bazirajući se upravo na ovaj aistorizam, Fišta izgradio svu njegovu poemu i, od dna do vrha ( !), mržnju Albanaca prema Crnogorcima.

5. Fišta čini Albancima sve muslimane, iako zna sasvim dobro da ne samo u Crnoj Gori, već i u Albaniji ima i muslimana Crnogoraca, i muslimana Srba, i muslimana Makedonaca, i muslimana Grka, i muslimana Vlaha, a da i ne govorimo za muslimane Turke i za muslimane ostalih nacionalnosti. U Crnoj Gori, ne samo tada, već i dan-danas, veći deo muslimana su po nacionalnosti Crnogorci. Druga stvar što pravoslavni Crnogorci, izbezumljeni  pravoslavnim fundamentalizmom (a i prodati kod albanske mafije!), negiraju crnogorsku nacionalnost muslimana, pa - kao što su ih do jučer nazivali Turcima - sada ih nazivaju Albancima, što više i autora ovih studija⁷.

Albanski nacionalisti to već odavno iskorišćavaju u svoje anticrnogorske svrhe, kao i Fišta u svoje vreme, pa ređaju u listi Albanaca sve muslimane Crne Gore, Srbije i Makedonije, što više i one Bosne i Hercegovine⁸. Dovoljno je da spomenemo Resulbegoviće iz Ulcinja, za koje je dokumentovano da su poreklom Crnogorci, pa i pored toga, albanski nacionalisti kažu za njih da su i oni Albanci⁹. Kako rekoh, jednog su Resulbegovića i odrali na živo deset puta, tražeći kod njega albansku čapru.

Ovako Fišta čini Albancem i Ali Pašu Gusinjskog (Šabanagić), koji nije znao ni da govori albanski, jer je maternji jezik imao srpski i  - turski - službeni jezik. Isto ovako i Oso Kuku (1810-1862) i puno drugih muslimana, što nema veze sa istorijskom istinom, ali i pored toga snažno se podržava i od albanskih akademika¹⁰.

6. Ne samo muslimani, već i hrišćani Albanije, do 1880. godine, borili su se pod turskom zastavom. Ko za Oca Vladara, za sultana i za Tursku, a ko - kao najamnik - za kesicu para, za timare, čifluke i begluke. Pa i njihov nacionalni heroj, Skenderbeg, dugo vremena je vitlao sablju u službi sultana, dok je Ismail Qemal, koji je 1912. godine razvio albansku zastavu i proglasio nezavistost Albanije, sve do tog dana bio u službi sultana, ako ne i posle toga. Za ovo je svestan i Fišta. Evo što kaye u Pesmi VI (Dervish Pasha), str. 67-68 :

 

Po ti djelmtë, Shqipni, ku i ke ?...

Ah, po ! djelmtë, qi ti ké rritun,

ata mohit ty t'kanë ra,

edhe vetit ia kanë ngjitun :

njani Turk e tjetri Shka ;

dikush Grek, dikush Zejbek ;

e kudo qi u ka qillue

këta për ty, jo, s'kanë qindrue,

por për Mbret (për sulltanin !-KR) e për Turqi,

por për Serb e për Greqi ;

ai, ta mbajë Turkun n' Shqipni,

ky, ta bâjë vendin Serbi,

tjetri Grekun ta bie n' shpi ;

edhe shitë ty t' kanë për pare,

t' kanë ra mohit për timare,

për qifllëqe e për begllëqe,

si t' kish' kenë ti nji grue hore

e jo nanë e zojë kunore...

 

A tvoji sinovi, Albanijo, gde su ?…

Ah, da ! sinovi, koje si ti podigla,

oni su ti se odrekli,

i sebe su nazvali :

jedan Turčin a drugi Srbin ;

neko Grk, drugi Afrikanac ;

i svugde gde im se pružila prilika,

oni za tebe - ne, nisu se borili,

već za Kralja (za sulltana !-KB) i za Tursku,

za Srbiju i za Grčku ;

onaj, da drži Turčina u Albaniji,

ovaj, da učini Albaniju Srbijom,

drugi Grka do dovede kod kuće ;

i prodali su te za pare,

odrekli su ti se za timare,

za  čifluke i begluke,

kao da si uličarka,

a ne majka i venčana gospođa…

 

Pa iako je svestan za ovakvu nacionalnu svest Albanaca 1875-1878-ih godina, on govori za njih kao za nacionalno najsvesnije ljude, koji se bore ne samo za sultana i za Tursku, već i za svoj narod, albanski, i za Albaniju, pr atme dhe atdhe (= za veru i domovinu)- kako to kaže on na albanskom jeziku. Što više - i Oso Kuka, koji pripada 1862-goj godini, a koji, preko svega, možda nije znao ni da govori albanski : moguće je za sebe rekao da je i Turčin elhamdurilah (= bogu hvala !), ali Albanac nikako !

Sledstveno, i ovde imamo jedan aistorizam.

 

7. Svest Albanaca muslimanske vere, u to vreme, toliko je bila proturska i antinacionalna, da ne samo godine 1878-me, kad je Prizrenska liga imala samo panislamski karakter, već i kasnije, kad se obratila u Albansku ligu, u njenom rukovodstvu nisu primali hrišćane. Što više ni kao obične vojnike. Njeno Kararname (= dokumenat ustrojstva, statut), za hrišćane, umesto vojne obaveze, predvidelo je takse. Iako je ovo stvarnost, Fišta, pored muslimana, na Skupštini Panislamske lige Prizrena, postavlja njegove katolike Maraš Vata, Preng Bib Doda, Đet Geg Šlaku i Çun Mula, Mar' Ljulja i Dod Preça.

I ovde imamo posla sa jednim aistorizmom, ali dobronamernim, koji ne nanosi nikakvu štetu nikome. Nasuprot - ima i pozitivni efekat. Polazeći od ovoga, mislim da pred ovakvim aistorizmima možemo da zatvorimo oči.

8. U godine '70 XIX veka Turska imperija je opet ušla u jednu tešku ekonomsku i društveno-političku krizu. Kako kaže dr Karlo Marks, svakome postade jasno da sva nastojanja turske vlade da pređe na put civilizacije, pretrpela su očajan fiasko¹¹. Utoliko više ovo postade jasno narodima Balkana. Zato Srbi i Bugari, Hercegovci i Crnogorci, Grci, u godine 1875-1878, behu se bacili u borbu za nacionalno oslobođenje od turskog jarma. Ova njihova borba bila je pozitivna i, kao takva, ona se karakteriše ne samo na stranicama njihove nacionalne istorije, već i na stranicama svetske istorije.

Albanski muslimani (i ne samo oni, već svi muslimani Balkana i sveta !), boreći se za sebe na strani turskog okupatora, smatrali su i nastavljaju da smatraju borbu hrišćana Balkana kao jednu nepravednu borbu, negativnu, izrabljivačku, antialbansku.

Tako čini i Fišta, iako dobro zna da su se njegovi katolici bacili u borbu uz Balkance, protiv turskog okupatora.

Sav njegov spev Gusle prožima se borbom između Albanaca i Crnogoraca. Na njegovim stranicama, Albanci (muslimani i hrišćani !) bore se pokraj Turaka, bore se da očuvaju status kvo, tursko gospodarenje, ne samo u Albaniji (što je na kraju krajeva stvar za njih !), već i okolo nje, u susednim zemljama, i u Vranjini i Spiçu¹², i u Hercegovini (što sigurno nije više stvar za njih !). I ovi Albanci za Fištu su pozitivni tipovi, dok su Crnogorci, koji se bore za oslobođenje svoje domovine, za njega su negativni tipovi, jer - prema njemu - priželjkuju albanske oblasti ! A on, kako videsmo, smatra za albanske oblasti ne samo one za koje se istorijski zna da nikada nisu bile albanske, već i oblasti koje su i aktuelno " nastanjene poglavito od crnogorskog življa ".

Posmatran u ovom aspektu, Fišta, iako hrišćanin, identificirao je sebe sa albanskim muslimanskim fanatikom i sa albanskim katoličkim najamnikom. Gazeći preko istorijske istine, on diže na pijedestalu časti aistorizam.

9. U redovima balkanskih saveznika, poglavito u redove crnogorske vojske, borili su se protiv turskog okupatora i Albanci, ne samo hrišćanski, već i muslimanski, kojima je Knjaz Nikola dodelio i činove i medalje, postavljajući ih u oslobođenim krajevima i na rukovodeće položaje vlasti.

Fišta zatvara oči pred ovom stvarnošću, jer - prema njemu - ovi su Albanci bili izdajnici. Na bazi ove logike, i sin Đuzepe Garibaldia, koji je sa nekim Evropljanima (Što više i ženama, Johana Markus iz Holandije !) otišao i ujedinio se sa Balkancima protiv turskog okupatora¹³, upravo u borbama godina 1875-1878, treba da su bili izdajnici, negativni tipovi. Dodajem ovde da su se sa ustankom godina 1875-1878, Istočnjačke krize, ujedinili i sami Turci, preko sviju i Muktar Paša, poslat iz Stambola u Hercegovini da umiri ustanak.

Dok Albanac Paško Vasa, katolik, sa činom paše, koji se  tada našao u Hercegovini, borio se u redove turske vojske protiv ustanika Hercegovine. Pogotovo jet o učinio Hasan Tahsini, albanski visoki intelektualac, koji je svojim parama regrutovao 1.000 albanskih najamnika i zajedno sa njima prebacio se iz Albanije u Hercegovinu i borio se za Tursku. Svi su ovi, prema Fišti i svim današnjim Albancima, pozitivni tipovi, patrioti.

Albanci, koji su se borili u redove crnogorske vojske protiv turskog okupatora Crne Gore, bili su najpozitivniji tipovi vremena, kao što su bili pozitivni tipovi i Crnogorci, koji su se ujedinili sa Albancima i borili su se protiv turskog okupatora za oslobođenje Albanije. Koliko za primer spominjem Rista Siliqa. Ili je i ovaj bio izdajnik ? ! Boreći se u redove crnogorske vojske Albanci su se borili i za oslobođenje svoje zemlje, Albanije, od vekovnog turskog jarma. Negativni tipovi su bili Oso Kuka i Ali Paša Šabanagić-Gusinjski, sa svim onima, koji, otrovani verom, sa muslimanstvom, učiniše stvar zajedničku povezavđi se sa turskim okupatorom.

Utoliko više kad se ovi suprotstaviše oslobodilačkoj crnogorskoj vojsci i na crnogorskoj državnoj i nacionalnoj teritoriji, u Vranjini i u Hercegovini.

Savest katoličkog hrišćanina Đerđ Fišta, od mržnje prema pravoslavnim hrišćanima, zasljepljuje se i ujedinjuje se sa muslimanskom savešću đavola i sina mu.

10. Jedan drugi najflagrantniji aistorizam jeste i Fiština servilnost prema feudalno-muslimanskoj albanskoj porodici Zogolli, iz koje, upravo kad je Fišta dovršavao pisanje Gusala, izađe i prvi albanski kralj. Fišta postavlja predstavnika ove porodice na Skupštini Prizrenske lige, što nije istina, kao što nije istina ni učestvovanje na toj Skupštini kojeg predstavnika feudalno-katoličke albanske kuće Markađoni, utoliko manje kapetan Mirdite Preng Bib Doda.

I u ovom drugom slučaju, da bi se ulizivao se ovoj vladalačkoj porodici, Fišta zamenjuje istorisku istinu sa aistorizmima i svojim fantaziranjem. Iako u ovim slučajevima nas, Srbo-Crnogorce, to ne interesuje ništa, jer je to stvar za Albance, jedno ovakvo falsifikovanje istorijske istine je neoprostivo od samih Albanaca, jer je to na štetu njih i njihovih nastojanja za radikalnu demokratiju.

 

 

11. U borbama Balkanaca godina 1875-1878, albanski stanovnici albanske pokrajine Malesija e Madhe (= Velika Gora), naoružani od Crne Gore, koja im je poslala i svoje instruktore, baciše se u borbu uz Crnu Goru, protiv turskog okupatora.

I albanski akademici, na stranicama 118-119-120, priznaju :

 

"...Da bi predusretili opasnost saveza između Mirdite i Crne Gore, u leto 1876. Porta je bila primorana da vrati u Skadar iz internacije naslednika kapetana Mirdite, Preng Bib Dodu, imenujući ga kajmakamom. Još dok je bio u Stambolu, Preng Bib Doda je uspostavio kontakte sa ruskim diplomatima, koji su ga savetovali da se poveže sa Crnom Gorom. U početku neodlučan u svom stavu, mladi Prenga, budući pred jednim jakim narodnim pokretom, ostavi Skadar i priključi se ustanicima…koji preduzeše jednu značajnu akciju prekidajući vojni put Skadar-Prizren. Druge su se akcije ustremile protiv turskih odreda, koji su se skupili u oblasti oko Mirdite.

Da ne bi dozvolili ustanku da se proširi nad čitavom Severnom Albanijom i da se ujedini sa ustankom u Bosni-Hercegovini, ili eventualno sa borbom Crne Gore i Rusije, Porta je preduzela energične mase i posla jednu vojnu ekspediciju protiv Mirdite. Na kraju marta 1877. značajne turske snage stigoše najzad do Oroša (centar Mirdite.- KB). Istovremeno, engleski konsul i onaj austro-ugarski u Skadar, sa obećanjima i parama ubediše Preng Bib Dodu da napusti ustanak i da se preda turskim vlastima, garantirajući mu pomilovanje i njihovu podršku da ga Porta priznaje kao kapetana Mirdite. Posle borbi koje su trajale do početka maja, ustanak, koji je ostao bez vođe, ugušen je. Mirdita, pregaženja od turskih snaga, pretrpela je velike štete… "

 

Ništa od ovih istorijskih činjenica nećete naći u Fištine GUSLE. Ustanak Mirdite niti se spominje. Bože sačuvaj i predaja Preng Bib Dode kod Turaka ! Utoliko manje oružje, zlatnici i instruktori, koje je poslao Knjaz Nikola u Malesia e Madhe i u Mirditi za borbu protiv zajedničkog turskog okupatora. Fištu ne preokupira ni najmanje istorijska istina, već aistorizam, preko kojeg se trudio da indoktrinira Albance sa mržnjom protiv Slovena-pravoslavaca uopšte i prema Crnogorcima posebno. Sa ovom mržnjom, koju kalemi na veštački način, preko falsifikata, na bazi laži i kleveta, krijući od svojih čitaoca istinu, Fišta je sa albanskim buržoaskim intelektualcima otrovao i unakazio dušu albanskog naroda.

12. U godine 1875-1880, kada je vojvoda Marko Mijlanov komandovao odrede redovne vojske Kneževine Crne Gore protiv turskog okupatora, on je bio poznat kao junak, delija, kao pametan i dalekovid čovek, što više i kao istaknuti i veliki prijatelj Albanaca, među najiskrenijim u Crnoj Gori, što je kasnije dokazao i svojim perom, pa i sa postupcima, sa svojim životom¹⁴. Ali, u Istočnoj krizi godina 1875-1880 on nije bio poznat i kao pisac. Sledstveno, imamo jedan aistorizam kod Fište, kad kaže :

 

Mark Milani, Kapitani,

t' cilit n' Krajla i vojti zani,

si kah pup'la e kah tagani.

 

Marko Miljanov, Kapetan,

Kome je kod Kraljeva stigao glas,

Kako po peru, tako i po jataganu.

 

Aistorizmi Fište su jasni ne samo za intelektualce, utoliko više za istoričara, koji poznaje one događaje i dokumentaciju vremena, već i za albanskog čobanina Maraš Uci, iz Zatrijeba, jedna od  ličnosti Gorskih Gusala. Kada, posle objavljivanja Gusala upitaše ovoga: " Kako ti izgleda, Maraše, jesu li istinite one stvari koje je pisao Fišta za vas ? "- on im je odgovorio : " Mi smo bez škole, gospodine, i ne znamo duže !…Sve su istine, iako malo uljepšane ".

Bez uljepšavanja, bez hiperboliziranja, bez uopštavanja, bez retorike i retuširanja, nema ni umetničkih dela. Fišta nije pisao istoriju Istočne krize godina 1875-1880, niti istoriju nacionalnog preporoda Albanaca. On je pisao jedno umetničko delo, utoliko više u stihovima, gde licentia poetica je šira, podnošljivija i tolerantnija negoli u prozi. Sledstveno, GORSKE GUSLE treba čitati, razumeti i prihvatiti kao delo umetnosti, a ne kao knjigu istorije. Preko svega - i kao jedno romantično delo, a ne realističko.

I pored ovoga, aistorizmi koji podstrekavaju jedan narod protiv jednog drugog naroda, ili jednu veru protiv jedne druge vere, ne dozvoljavaju se. Šovinizam je stigmatiziran od sviju. Šovinizam stigmatizuje i šovinista Ismail Kadare, koji - isto tako kao Fišta - falsifikuje istoriju i huška svoje Albance protiv Srba, Crnogoraca i Makedonaca.

Utoliko više se ne dozvoljavaju aistorizmi sa antinacionalnim karakterom. A kod Fište, kako sam evidentirao, imamo obe ove vrste aistorizama, što je nanelo mnogo štete njegovom delu i nastavlja da oštećuje i dela ostalih albanskih pisaca, i ovih koji pišu danas, što više i onih koji nam se busaju u prsa za proleterski internacionalizam.

Imajući predvidi šovinizam i rasizam Fište, krajnji anticrnogorski i antinaučni stav, mišljenja sam da se njegovo delo Gorska Gusla ne treba ni objaviti ni dozvoliti unutar naših granica, bez prethodnih skraćivanja i naučnih objašnjenja u marginama. Samo se tako može dopustiti deci i običnim čitaocima to delo, koje od vremena cirkuliše kod nas  najslobodnije, s kraja na kraj naše domovine, pa se uči i po školama, sa svim njegovim najnakaradnijim i naj-antinaučnim idejama i stavovima, kojima su se naši Albanci indoktrinirali i nastavljaju da se indoktriniraju, huškali i nastavljaju da se huškaju protiv našeg naroda i integriteta naše domovine.

 

Mejren-Ženeva,

Švajcarska, dana 1. maja 1992.

______________

*) Ova je studija objavljena po prvi put na albanskom jeziku u djelu Akademika Burovića: Fishta dhe tË tjerË, Ženeva 2001, str. 31-49. Na našem jeziku ovdje se objavljuje po prvi put.-Redaktor.

1) Margiljaj Preljoc : Iliri su govorili AlbanskI - Albanci govore ilirskim jezikom, Podgorica 2001.

2) Fishta, Gjergj: LAHUTA E MALSISË, Rim 1991, f. 105.

3) Instituti i historisË: Historia e ShqipËRISË, tom. I, Tirana 1959, f. 28.

4) Čim su se povukle turske snage, turski valija Skadra naredi bimbaši (majoru) turske vojske Hodo-beg Sokoli-u da demonstrativno baci na zemlju čin majora u znak nepokorovanja Turskoj i da sa muslimanskim dobrovoljcima zauzme turske vojne pozicije, za što sigurno nije stavljena na znanje ni vlada Crne Gore, ni Velike Sile.

5) Prema Đ.Fišti kod Mosta Ržanice ubijena su 100 Crnogoraca, Lahuta E MalsisË, str. 166.

6) BUROVIQ, Kaplan: Resulbegovići - Ženeva 1994, vidi poglavlja VOJVODA ARSLAN-BEG i MAJOR MEHMET-BEG. Kajmakam Mustafa, sigurno nije bio iz kuće Resulbegovića, jer jedna takva osoba, u to vreme, ne postoji u genealogiji Resulbegovića. A ovo svedoči da su se otcepili od Turaka ne samo major Mehmet-beg i njegov brat vojvoda Arslan-beg, već i ostali Resulbegovići, en bloc, koji su ostali verni Gospodaru Crne Gore. U suprotnom, na položaj kajmakama, po turskom zakonu trebao je da dođe jedan drugi Resulbegović.

7) Za opširnije o ovome vidite djelo Akademika Burovića Hipoteze o poreklu Albanaca,  Ulcinj 2013.- REDAKTOR.

8) BUROVI, Dushi : Boshnjakët nuk janë ilirë, revija YLBERI Viti II, Nr. 2-3, Ženeva 1993-1994, str. 28, kol. I.

9) RESULBEGU, Sari : ResulbegËt dhe ngjarjet historike tË Ulqinit, Ulcinj 1995.

10) SHKODRA, Zija: Oso Kuka, u Fjalor Enciklopedik Shqiptar,  Tirana 1985, f. 569.

11) MARX, Karl - FREDERIK, Engels: Veprat, nemačko izdanje, tom IX, f. 7.

12) RESULI, Kapllan: Spiçi cërnagoras, u delu MIKROLOGJINA, Ženeva 2000, str. 47. Na našem jeziku ovaj članak je objavljen u knjizi Akademika Burovića Stvarnost i albanske iluzije,  Ženeva 2000, str. 80.

13) BUROVIĆ, Kaplan: Garibaldi për Skënderbeun, revija YLBERI God. III, Br. 4, Ženeva 1995, str. 34.

14) Vojvoda Marko Milanov, godine 1882 pade u disgraciju kod Knjaza Nikole i povuče se u svoje rodno mjesto, na Medun, gdje je naučio da piše i čita. Tu se i dade za pisanjem. Jedno od glavnih njegovih djela je i knjiga Život i običaji kod Arbanasa (Beograd 1905 i 1907), gdje piše sa najvećom simpatijom za Albance. U ovo vrijeme Car Austro-Ugarske ponudio mu je prijesto Albanije, ali Marko Miljanov ne samo da to ne prihvati, već i poruči svoje kolege na Cetinje, da delegaciju Albanaca, koja je tamo stigla da mu ponudi prijesto Albanije, dočekaju što bole, dok poslaniku Cara da mu daju 100 batina - " ili, ako hoćete,- pisao im je,- kao veliki čovjek što je, sto i jednu " za uvredu koja mu je učinjena tim predlogom. Albanski šarlatan, akademik prof. dr Skender Shkupi ne vjeruje ovo, pošto Akademik Burović, u njegovoj knjizi Iliri i Albanci, studija Marko Miljanov i Albanci, nije zabilježio datum tih pisama.

Ako hoće da se uvjeri u istinitost riječi Akademika Burovića o M.Miljanovu, gospodin S.Shkupi neka pronađe časopis SLOVENSKI JUG, Br. 14, Beograd, februar 1904, jer su tamo štampana oba pisma M.Miljanova, koja - skraćena - preštampava i njegov kolega albanski akademik prof. dr Mark Krasniqi: GJURMË E GJURMIME, Tirana 1982. Kažem,  hendikep sa defektnim albanskim mozgom Skendera Shkupija, da ne samo Crnogorci, već niko ko poznaje Marka Miljanova, ne čudi se onome što je Akademik Burović pisao o ovom crnogorskom književniku (pošto se sve to zna od vremena !), ali se čudimo neznanju i njegovoj biološkoj mržnji protiv Akademika Burovića, kao i onih koji su ga instruisali i koji su mu objavili te njegove besprizorno niske škrabotine, ogavne i naj-pseudonaučne, koje nam zaista mute creva. I pored toga, mi mu zahvaljujemo za njegovu paškvilu, antologija najbanalnijih besprizornih uvreda i psovki protiv Akademika Burovića, objavljena u listu Albania Tirane, 1999. godine, jer one pokazuju da izdanja Akademika Burovića, sa zaista naučnim istinama, koje nam tamo Akademik demonstrira, učiniše da polude buržoaski hendikepi Albanije. Sve uvredlive riječi ove fusnote pozajmismo iz paškvile gospodina S. Shkupi, eks-ambasador Albanije u Turskoj. Ali one nisu sve. Imate tamo i bezbroj drugih, koje ćemo mu nekom drugom prilikom vratiti kao bumerang.-REDAKTOR.