Dođoh, videh, zapisah

Italija u vihoru evra

Italija se pridružila eurozoni 1999. godine sa premijerom Massimo d'Alema, partija "Demokratske levice". Ovo sudbonosno učešće, koje je dovelo do potpunog gubitka nezavisne monetarne politike, nesumnjivo je glavni uzrok razočaravajućeg učinka italijanske ekonomije.

Isidoros Karderinis (Atina)

BDP zemlje trenutno iznosi 1,75 triliona evra, a njene stope rasta su izuzetno anemične i dostigle su samo 0,9%. Bruto domaći proizvod (BDP) po stanovniku, prema pouzdanim kalkulacijama, povećan je u periodu od 1969. do 1998. godine, u kojem je zemlja imala nacionalnu valutu, lire, za 104%, dok je u periodu 1999-2016. već usvojila evro, pala za 0,75%. Sa druge strane, u periodu 1999-2016, realni BDP po glavi stanovnika u Nemačkoj porastao je za 26,1%, čineći građane te zemlje najviše dobitnika među glavnim ekonomijama eurozone.

Italija, istovremeno, ima treći najveći državni dug na svijetu nakon SAD-a i Japana, te je zato spasavanje nemoguće, jer prevazilazi mogućnosti evropskih država. Dug zemlje, kao procenat BDP-a, trenutno iznosi 132%, au apsolutnim ciframa na 2.336 triliona evra, dok je 1999. godine iznosio 109,7%. Dakle, lako se može primetiti značajno povećanje.

Istovremeno, od 1999 godine, započet je talasni nizbrdski kurs Italije u smislu razvoja. Fiat je prestao da dominira na evropskom tržištu automobila, a zemlja je izgubila vodeću poziciju kao proizvođač bielih kućnih aparata. Mnoge fabrike su zatvorene i nekoliko velikih preduzeća se preselilo u druge zemlje. Pored toga, milioni, mala i srednja preduzeća, koja su zasnovana na periodičnoj devalvaciji valute, u cilju nadoknade neadekvatnosti italijanskog ekonomskog sistema, više nisu mogle da se nadmeću van granice sa Italijom. Koje su ove neadekvatnosti? Problemi na tržištu rada, niske javne i privatne investicije u razvoj i istraživanje, visoka državna birokratija, disfunkcionalni, skupi i usporeni pravosudni sistem, visoki nivoi korupcije i utaja poreza, itd.

Nezaposlenost je oko 11% radne snage, četvrta najviša u Evropskoj uniji nakon Grčke, Španije i Kipra. Istovremeno, nezaposlenost među mladima starosti između 15 i 24 godina, koja je, prema najnovijim statistikama statističkog ureda Istat, iznosila veoma visok procenat od 30,8%, najjasnije odražava duboku ekonomsku i socijalnu krizu koji ubrzava kao uragana mediteranska zemlja evropskog juga.

Siromaštvo je poraslo na najviši nivo od 2005. godine. Najnoviji izveštaj Istat zabilježio je 5 miliona ljudi u apsolutnom siromaštvu u 2017. godini. Na procentnoj osnovi, 6,9% domaćinstava u Italiji živi u apsolutnom siromaštvu, odnosno u situaciji kada nije moguće pokrivaju minimalne mesečne troškove za nabavku korpe roba i usluga koje se, u italijanskom kontekstu i za porodicu sa određenim karakteristikama, smatra neophodnim za minimalni prihvatljivi životni standard.

Istovremeno, Italija ima većinu filijala banaka po stanovniku širom Evrope, a dodatno se karakteriše pogrešnim poslovnim modelom, preživljavajući samo kamate i korporativni krediti. Stoga, imajući u vidu da su kamatne stope u eurozoni nula, banke rade na gubitku, a akumuliraju nesigurnosti (crveni krediti) koji trenutno dostižu oko 260 milijardi evra (15% italijanskog BDP-a), od kojih se mnogo gubi.

Italijanska privreda, treća po veličini u loše dizajniranoj monetarnoj uniji, izgleda kao da bih shematski rekao, sa umornim konjem, opterećenim dugovima i crvenim zajmovima, koji dišu sa teškoćama na uzbrdici, punom kamenja i lužama evrozone, što je neverovatan rigidni sistem, prostor koji je blokirano sa irons za 19 različitih zemalja u produktivnosti, inflaciji, trgovinskom bilansu i tehnološkom napretku.

Stoga, treba shvatiti da eurozona nije ništa drugo nego polje konfliktnih interesa među članicama koje to čine. Stoga, ono što je od velikog interesa za Italiju nije interesovanje za bilo koji slučaj za Njemačku. Međutim, pomirenje interesa tokom godina zajedničke valute se pokazalo kao nemoguće. To je zato što je Nemačka kao prva ekonomska sila uspela da vlada i dominira, koristeći euro za svoju korist, dok istovremeno i druge zemlje umjesto da se odupiru i čak sukobljavaju, disciplinišu i poslušaju.

Međutim, troškovi odlaganja izlaska Italije iz evrozone - koja je do sada sprečila barem očigledan strah od italijanskog političkog sistema za bilo kakve kratkoročne negativne efekte izlaska - na kraju će se pokazati daleko većim od troškova rupture početak ekonomske krize.

Nedavna odluka koalicione vlade pokreta 5 zvezda M5S i Lega, formirana u maju 2018. godine, da podnesu budžet za 2019. sa deficitom od 2,4% BDP-a jasno je u pravom smjeru, jer je najvažnije jačanje Italijansku ekonomiju jačanjem domaće tražnje, kao i prosperitetom italijanskog naroda, a ne briselskih striktnih fiskalnih propisa koje je nametnula Njemačka i koja to ne dozvoljavaju.

Italija mora napokon prestati da se povlači u berlinske zapovesti i plaši se rupture sa nemačkom eurozonom jer se može vratiti u lir i time povratiti svoj politički, ekonomski i institucionalni suverenitet. Uprkos trenutnim problemima, i dalje ima drugu po veličini industriju eurozone posle Njemačkoj i peti po veličini u svijetu, sa učešćem od 19% u BDP-u zemlje. Italija proizvodi od aviona, automobila, oružja, elektronskih sistema do parfema, obuće i odeće. Italiji takođe treba energija, to je jeftina nafta i jeftin gas, koji nema. Ali to bi moglo obezbediti naftu iz svoje bivše kolonije, Libije i gasa iz Gazproma. Stoga, uz niske proizvodne troškove i fleksibilnu nacionalnu valutu, postala bi izuzetno konkurentna.

Da sumiramo, Italija, koja plovi kao potreseni brod u turbulentnom moru evrozone u kojoj puca snažni vjetrovi, matematički će potonuti ako njeno političko rukovodstvo ne uzima, dokle god je još uvijek vrijeme, inovativan i dinamična odluka da se vrati u njegov nacionalni kovanica.

Glosa

Isidoros Karderinis je rođen 1967. godine u Atini. Autor je romanopisac, pesnik i kolumnista. Studirao je ekonomiju i završio postdiplomske studije u turističkoj ekonomiji. Njegovi članci su objavljeni u novinama, časopisima i sajtovima širom svieta. Njegove pesme su prevedene na engleski, francuski i španski jezik i objavljivane u književnim časopisima i književnim odeljcima novina. Objavio je sedam poezijskih knjiga i dva romana. Njegove knjige objavljene su u SAD-u, Velikoj Britaniji, Španiji i Italiji.