NESTAJANJE

Knjiga Branislava Gulana ,,Ruralne sredine u Srbiji - spasavanje sela i države'' (38)

Bogu božije, a caru carevo

Branislav Gulan, je član Naučnog društva ekonomista Srbije, Nacionalnog tima za preporod sela Srbije, Mreže za ruralni razvoj EU u Srbiji, novinar, publicista i književnik, koji se više od pola veka bavi selom i seljacima, odnosno čekanjem boljeg života na selu. Evo njegovih najnovijih istraživanja. Autor je i trostruki dobitnik nagrada za životno delo. Dve međunarodne i jedne domaće - Društva novinara Vojvodine u 2019. godini. U izdanju novosadskog ,,Prometeja'', nedavno je objavljena i nova knjiga Branislava Gulana ,,Ruralne sredine u Srbiji - spasavanja sela i države'', nova razvojna filozofija. Knjiga je proglašena i nagrađena za najbolje autorsko delo i projekat u 2019. godini DVE DARODAVNICE (VELIKOM i OBIČNOM) od strane ,,Svetionika'' iz Kragujevca. Uz dozvolu autora objavljujemo najinteresantnije delove ovog istraživanja čije se i novo izdanje upravo priprema.

Branislav Gulan

Pojava monografije dr Velibora Džomića ,,Srpska crkva i moderna državnost'' u izdanju Instituta za srpsku kulturu iz Nikšića, predstavlja retko delo iz ove oblastikoja govori o problemima odnosa crkve i države. Govoreći za list ,,Politku'' on je analizirao istorijat složenih crkveno državnih odnosa kod Srba od srednjeg do novog veka.

On između otalog ističe da moderna državnsot pored ostalog, počiva i na jasnom razgraničenju nadležnosti crkve i države. Po njegoviom rečima, za hrišćane je najbolji odnos koji je izgrađen na Hristovoj zapovesti: ,,Podatje, dakle, božije Bogu, a carstvo caru''. Međutim, mi ne možemo da se pohvalimo da smo u modernoj državnosti imali dosledno primenjen takav model.

tome se govori i u knjizi ,,Sudbina oduzete imovine'' autora ovih redova Branislava Gulana. Džomić još dodaje da je kroz istoriju sigurno bilo primera uplitanja crkve u državna pitanja, ali da to nije ni približno broju obrnutih slučajeva narušavanja autonomije crkve od strane državne vlasti.

Stoga u vreme monarhijske istorije Srbije i Crne Gore, pravoslavna vera je imala status državne vere, pa je monarh, knez ili kralj, imao i zaštitničku ulogu prema veri i crkvi. Dokaz toga je da je Karađorđe još 1811. godine pisao popu Luki Lazareviću ,,da se popovi u mirska i vojna djela ne mešaju''.

U jugoslovenskoj kraljevini je primenjen sistem priznatih veroispovesti, ali su u njoj zadržani određeni mehanizmi koji su državnoj vlasti omogućili uticaj na neka unutrašnja crkvena pitanja. U oba perioda državna vlast se uglavnom blagonaklono odnosila prema crkvi, mada je bilo i ekstremnih situacija.

Po pisanju Džomića, dovoljno je da se navede primer kada je kralj Milan Obrenović svrgnuo mitropolita Mihaila i ostale episkppe 1882, godine, ili kada se vlada Milana Stojadinovića surovo obračunala sa episkopima, sveštenstvom i narodom na takozvanoj krvavoj litiji 1937. godine u Beogradu.

U socijalsitičkoj Jugoslaviji, kako stoji u njegovoj monografiji, sloboda vere bila je mrtvo slovo na papiru, jer crkva je bila gonjena i tamničena, a antiteistička komunistička vlast se, nije imala pravo po sopstvenima zakonima, nije mešala u unutrašnja crkvena pitanja.On navodi da je komunistička vlast odigrala ključnu ulogu u stvaranju raskola prilikom partijskog formiranja takozvane Makedonske pravoslavne crkve.

Smenom komunističke vlasti, prilike su se popravile. U istoriji se najbolje pokazala simfonija svetovne i duhovne vlasti po meri Svetog Save, a u poslednja dva veka sistem kooperativne odvojenosti.

Stoga se odvojenost crkve i države najčešće razmatra u javnosti, kada se govori o međusobnim odnosima, a povodi su da se istakne ,,ovo je sekularna država'' najrazličitiji: od rasprava o budžetu i povećanju poreza, preko izjava arhijereja, o važnim nacionalnim pitanjima, pa čak i do nedavne sahrane patrijarha Irineja. Odnos odvojenosti crkve i države ne podrazumeva, kako neki misle, suprotstavljenost nego, pre svega, odvojenost njihovih nadležnosti.

U tim odnosima crkveni organi su nadležni i za crkvena, a državni za državna pitanja, podvlači Džomić. On dodaje da odvojenost, koja se normira Ustavom i detaljnije određuje zakonima i drugim aktima, ne znači ni odsustvo saradnje crkve i države. To pokazuje i najveći broj država Evrope implementiran je sistem kooperativne odvojenosti i on podrazumeva ravnopravnu saradnju crkve i države u pitanjima od opšteg značaja i zajedničkog interesa.

Odluka Boga i naroda!

Po njegovim rečima, komunsiti su od crkve i drugih verskih zajednica u Crnoj Gori, kao i drugih bivšim jugoslovesnkim republikama, oduzeli jedan deo crkvene imovine i to uglavnm zemljište i stambene objekte.

U Crnoj Gori su u trećem milenijumu hrišćanstva, umesto da vrate sve oteto i isprave nepravdu, pokušali da oduzmu sve što nisu komunisti. Cilj je bio jasan: sprečiti postojanje i misiju mitropolije i eparhija SPC u Crnj Gori i stvoriti ideološko - partijsku psevdocrkvu sa crnogorskim pridevom u nazivu. Ali, Bog i narod su drukčije odlučili, naveo je Džomić.

I sadržaj dokumenata koji se čuvaju u Arhivu Mitropolije crnogorsko-primorske na Cetinju, a koje je objavio Veljko Sjekloća u knjizi „Pet ekshumacija Njegoševih kosti", Cetinje, 1995, pod naslovom „U paukovoj mreži Vatikana", o odnosima Srbije i Crne Gore između ostalog piše:

„Među 450 dokumenata koje je mitropolit crnogorsko-primorski Danilo Dajković sakupio o podizanju Meštrovićevog mauzoleja na Lovćenu nalazi se i pismo koje je 28. decembra 1969. godine stiglo na cetinjsku poštu. Pismo je dva dana ranije, kao preporuku koja je nosila broj 22384, mitropolitu Danilu uputio iz sarajevske pošte specijalni izaslanik vatikanskog pape. Bio je to Francisko Palovineti...

Ovaj izuzetno značajni dokument, koji svjedoči o velikoj zainteresovanosti Vatikana za prebacivanje Njegoševe kapele (pravoslavne crkve) sa Lovćena i pravoj pozadini ovog skandaloznog čina objavljujemo u celini, bez ikakvih intervencija.

„Vaše preosveštenstvo, ... Nosim Vam specijalnu poruku Svetog Oca Pape i Njegovu poruku trebam lično da uručim, pa sam rado prihvatio ovaj naporan trud da se uz Njegov blagoslov obezbedi Vaša saglasnost i saučešće što je izričita želja Svetog Oca Pape, pa sam pošao na ovaj istorijski put koji treba da ovjekoveči Vas.

No, evo u Sarajevu sam pozvan u Nadbiskupiju gde sam obaviješten da momentalno nije pogodan momenat - naime, pala bi u oči moja prisutnost na Cetinju, pa bi mogle nastupiti nemile posledice i mnoge neprijatnosti od nenamjernih zlih ljudi Vaše sredine što bi omelo i mnogo naškodilo postignutim uspjesima u odvajanju Vaše Svete crkve od naturene separatističke jeresi.

Mnogo se postiglo i Sv. Otac Papa je veoma zadovoljan i predložio je da bi bilo najbolje da se skine ona mala kapela (na Lovćenu) i smjesti u muzej ili u Njeguše gde bi odgovarao namjeni, gde istorija toga vremena izumrlog starog naroda još jedino ne može da vidi. Svima je jasno da sadašnji narod nema više ništa zajedničko sa nekadašnjim narodom orijentisanim velikosrpskom ideologijom koja je zloupotrebila ovaj narod koji se eto, može se reći, potpuno izumire.

Novi narod sa novim navikama i novim životom je narod budućnosti i novih pregnuća, pa je Sv. Otac Papa voljan da ovaj narod svesrdno pomogne i da ga povrati u pravu Hristovu vjeru zašto je voljan i da uloži velika sredstva. Sv. Otac Papa je voljan da dade 500 miliona lira kao pomoć za izgradnju Mauzoleja koji ti hrabri ljudi tako uporno traže i žele, pa će i Papina pomoć mnogo doprinijeti, pa će se samo tražiti da u Mauzolej budu smještene kosti Lucije - Crnogorke (Ozane Kotorske) koja je još ranije prešla u pravu Hristovu vjeru i do smrti bila izložena svim proganjanjima, ali nikad nije htjela da tu vjeru osramoti i ostavi.

Zato će ona biti oglašena sveticom i želja bi bila da se njeni ostaci pohrane u Mauzolej zašto će biti izgrađen veliki i divni sarkofag koji će krasiti unutrašnjost Mauzoleja.

Sv. Otac Papa, cijeneći veoma Vaše napore i veliku duševnu i prosvjetnu vrijednost, cijeneći Vašu odanost svetoj crkvi, a vjerujući da će u Vama naići na saradnika u borbi da se uspostavi u Crnoj Gori prava Hristova vjera (misli se na katoličku veru), i taj narod povrati i osamostali kao novorođenče, Sv. Otac Papa, on je voljan da sve žrtve podnese i sva sredstva za to uloži pa jedva čeka da se osveti divni hram u Titogradu (Podgorici) i uspostavi biblioteka, dovedu misionari i otpočne pomaganje tog dobrog naroda u prevođenju pravoj Hristovoj vjeri (katoličkoj).

U tome Sv. Otac Papa računa na Vašu saradnju i voljan je da Vam ponudi položaj među svojim najbližim saradnicima, a da Vi rukovodite svim tim poslovima uz zagarantovanu diskreciju. To je i bila moja misija i to bi bila poruka koju sam imao da uručim sa još mnogim drugim, pa kako sam spriječen i kako su sada zaoštrene mnoge nesigurnosti od pakosti ljudi, to sam obaviješten da prilikom posjete Predsjednika od strane Pačinelija i dodira istog sa izvjesnim hrabrim ljudima Titograda, da se ovo sada izbjegne i zatraži dodir ili sastanak u Zagrebu ili Đakovu, kako bi se izbjeglo da se predaju novčana sredstva i nagrade hrabrim ljudima na mjestima koja bi bila podloga neprijatnosti kako tih hrabrih ljudi, tako i sveg dosadašnjeg uspjeha i rada.

Iznoseći Vam ovo, molim Vas da razumijete veliko interesovanje Sv. Oca Pape za Vaša velika djela u ljubavi prema svojoj pastvi koja treba da se prevede pravoj Hristovoj vjeri zašta bi Vi bili najpogodnija ličnost.

Vjerujem da Vam je poznat udio Sv. Oca Pape kod odvajanja makedonske crkve, no iz specijalnog razloga u današnjoj vjeri, što je bilo uslovljeno od tih hrabrih ljudi u Skoplju, koji su voljni da se u dogledno vrijeme i taj narod prevede u pravu Hristovu vjeru. Iz želje da se sve to najljepše sredi, molim da donesete Vašu odluku gde bi željeli da se lično sastanemo i primite sve što Vam donosim, a Vi mi dadete Vašu saglasnost ili mogućnost, dostavite Nadbiskupiji Zagreb.

Metkovići

S osobitim poštovanjem, odani i pokorni Vam Palovineti

CRNA GORA

Poništena odluka o poklanjanju zemljišta CPC

Premijer Vlade Crne Gore Zdravko Krivokapić, izabran krajem 2020. godine, rekao je da je Vlada Crne Gore poništila saglasnost Glavnog grada da se ustupi zemljište Crnogroskoj pravoslavnoj crkvi (CPC) za izgradnju hrama u Podgorici. Krivokapić je kazao da je Vlada donela takvu odluku jer su nejasni kriterijumi za ustupanje zemljišta.

Skupština Glavnog grada glasovima vladajuće većine iz Demokratske partije socijalista (DPS), Liberalne partije (LP), Socijaldemokrata (SD) i odbornika Građanskog pokreta URA Zorana Mikića i Milene Vuković Sekulović usvojila odluku o dodjeli zemljišta CPC za gradnju hrama u Podgorici, navode Vijesti.

Govor predsjednika Vlade Mila Đukanovića na svečanosti na Lovćenu

Naš evropski put je njegoševski

Govor predsjednika Vlade Crne Gore Mila Đukanovića na svečanosti povodom rekonstrukcije Njegoševog mauzoleja na Lovćenu - 19. oktobra 2013. godine

Naš evropski put je njegoševski

Poštovani građani Crne Gore,

Ekselencije,

Dame i gospodo,

Okupili smo se na Lovćenu, na najvišem vrhu crnogorske slobode, da odamo počast velikom Njegošu, i da se poklonimo njegovom besmrtnom djelu. Dva su vijeka od rođenja Rada Tomovoga. Jubilej kao istorijska potvrda čuvenog stiha, Njegoševog: „Blago tome ko dovijek živi, imao se rašta i roditi". Lovćen i Njegoš - sinonimi vječnosti Crne Gore. Ovo je mjesto gdje počiva najveći um kojega je ova zemlja dala. Kroz mnoge vjekove, i slobodarska nada za sve porobljene narode slovenskog Juga. U vremenima kad je u ovom dijelu Evrope samo sa ove, crnogorske planine, sijalo sunce slobode. Ovdje smo najbliži vjekovima naše velike istorije. I precima koji su tu istoriju stvarali. Prilika je da sa ovog mjesta odamo počast svima koji su svojom borbom, svojom žrtvom i pregnućem, pameću i radom, stvarali i održali Crnu Goru. Slava svima koji su se borili za crnogorsku slobodu.

Poštovani građani,

Njegoš nije bio samo genijalni pjesnik, već filozof i državnik, svjetovni i duhovni vladar slobodne Crne Gore. Što je veća istorijska distanca, sve jasnije se vidi veličina njegovog sveobuhvatnog djela. On je u dobroj mjeri postavio temelje moderne crnogorske državnosti. U vremenu Njegoševog djetinjstva, Nacionalnu biblioteku na Cetinju „činila je jedna knjiga - istorija (bolje reći memoari) od vladike Vasilija...", kako je pisao Viala de Somijer. Vrlo brzo, od Njegoševih djela, i knjiga o njemu, nastala je bogata biblioteka, koja se stalno dopunjuje, na raznim jezicima. Svojevrsna simbolika ukupnog napretka Crne Gore, i Njegoševe istorijske uloge u njenom kulturnom uzdizanju.

Lovćen, i Njegošev grob na njemu, proživjeli su sudbinu rušenja i građenja Crne Gore tokom XX vijeka. Kapela koju je sebi podigao nepopravljivo je oštećena u Prvom svjetskom ratu 1916. godine. Nakon što je Crna Gora izbrisana sa geografske karte, krajem tog rata, srušeni su ostaci kapele i 1925. godine podignuta je nova.

Po obliku slična Njegoševoj, ali svojom porukom protivna istorijskom biću Crne Gore. Kad je Crna Gora postala slobodna republika u Titovoj Jugoslaviji, polovinom prošlog vijeka, socijalistička Vlada Blaža Jovanovića donijela je odluku o podizanju spomenika Njegošu na Lovćenu. Odabran je i autor svjetskog imena, veliki hrvatski i jugoslovenski vajar Ivan Meštrović.

Trebalo je više od dvije decenije da se ta odluka realizuje. Mauzolej pred kojim se nalazimo podigao je narod Crne Gore, uz pomoć svih jugoslovenskih naroda.

Na velikoj svečanosti 28. jula 1974. godine predsjednik Crne Gore Veljko Milatović predao je Njegošev mauzolej „na društvenu brigu" i „oglasio ga otvorenim za posjetioce". Gotovo četrdeset godina kasnije, u povodu dva vijeka od Njegoševog rođenja, Crna Gora je temeljno obnovila ovaj spomenik.

Nije Njegoš izabrao vrh Lovćena za svoje počivalište da bi sebi sagradio spomenik. Jer, od njegovog pjesničkog i filozofskog genija nema većeg spomenika. Njegoš je u stvari i tim svojim činom uzvisio duhovni i moralni spomen svojoj Crnoj Gori, svojoj „slamki među vihorove".

I njenim najboljim sinovima, koji su s Njegošem u zakletvi, a s Lovćenom u srcu, neustrašivo mogli izaći na strašne poljane Grahovca i Vučjega Dola, i gaziti Neretvu i Sutjesku...

Naša epoha, i naš naraštaj, kao i oni prije nas, traži odgovore od Njegoša i na savremene izazove i dileme. Njegove poruke i njegove misli su svevremene.

Nažalost, nastavlja se i u našem vremenu nerazumijevanje i zlonamjerno tumačenje Njegoša. Neki mitomani, propovjednici mržnje, htjeli bi u Njegošu da nađu duhovnog oca i predvodnika. Njegoš nije bio pjesnik genocida, niti inspirator zločina.

On nije pozivao u borbu protiv bilo kojeg naroda, već u borbu za slobodu. A, borba za slobodu nacije XIX vijeka ne može biti isto što i nasilje nad nedužnim ljudima u vijeku iza nas. Uostalom, sami Crnogorci su pokazali da su najbolje razumjeli Njegoša, opredjeljujući se za harmonični suživot sa muslimanima u Crnoj Gori nakon Berlinskog kongresa. Neljudi i zločinci, koji su ubijali nevine ljude, i širili međunacionalnu i međuvjersku mržnju, u krvavom raspadu jugoslovenskog društva, nijesu i ne mogu biti sljedbenici Njegoševi.

A XX vijek jeste naš vijek iskušenja, klonuća i katarzi, u kojem je Crna Gora opstajala u neugasloj njegoševskoj iskri slobode. Danas velikom Njegošu počast odaje nova Crna Gora. Država savremenih stremljenja, koju smo obnovili upornošću i umijećem, mudrošću i odlučnošću, demokratski iskazanom voljom naših građana.

Njegoševski rečeno, provedrilo je „više Gore Crne". Ovo veliko postignuće našeg naraštaja, posmatrano u istorijskom kontekstu, nastavak je djela velikih Petrovića-Njegoša i velikog Njegoša. Vratili smo dostojanstvo i sebi i državi.

Dali smo počasti i Petrovićima koje im pripadaju.Izmirili smo dugove prema crnogorskoj istoriji. Crna Gora je danas ugledna država, i pouzdan dom svih koji su joj lojalni. Crna Gora Crnogoraca, Srba, Albanaca, Bošnjaka, Muslimana, Hrvata... Stvaramo Crnu Goru novog doba, društvo koje će ostaviti iza sebe netrpeljivosti i podjele, što nam kroz istoriju nijesu dale naprijed. Naš evropski put je njegoševski.Vjerujem da bi Njegoš bio ponosan na svoju današnju Crnu Goru, zemlju na evropskom kursu, koja poštuje svoje velikane, svoju slavnu prošlost, i svoje tradicionalne prijatelje.

Poštovani građani,

Odajem priznanje svima koji su na bilo koji način doprinijeli obnovi Njegoševog mauzoleja. Čini mi čast i izuzetnu radost da pred licem Cetinja i Crne Gore otvorim rekonstruisani Mauzolej na Lovćenu - jedinstveni spomenik crnogorske i evropske kulturne baštine, rekao je tada Milo Đukanović.

Dva veka odnosa Srbije Crne Gore...

Odnosi Srbije i Crne Gore u poslednja dva veka (Autori su: I.Miladinović - R. Dragović u dodatku NOVOSTI, 2020. godine):

... Kada su Srbija i Crna Gora dobile obrise modernih država jedna na drugu gledaće kao na bratske zemlje u kojima živi isti narod;

... U Srbiji i Vojvodini nije bilo pesnika koji nije ispevao bar jednu pesmu o Crnoj Gori;

... PROPALA DIPLOMATSKA UDAJA: Dobre veze uspostavljanjem sa Obrenovićima Nikola je hteo da kruniše udajom kćeri Ksenije za kralja Aleksandra. Za ovo uspostavljanje rođačkih odnosa dve dinastije najviše se zalagala ruska diplomatija. Međutim, na Cetinju, najverninjhi i najodanijnhi glavari bili su protiv te ideje. Oni su tvrdili da bi Ksenijina udaja za srpskog kralja definitivno onemogućila da Petrovići dođu na presto buduće srpsko - crnogorske države.

Protiv ovog braka bio je i ekskralj Srbije, Milan Obrenović. U jednom pismu Jovanu Ristiću on izričito kaže: ,,Ko da pusti gladnoga kneza Nčkolu, s njegovim legijonom prosjačke dečurlije, da okupira Srbiju. Oni ju biše tako oglodali, da joj ništa do kostura ostavili ne biše...'';

...Kada su počeli prvi sukobi na Cetinju se uglas tvrdilo da je krivac dvor u Srbiji, a u Beogradu da je to knjaz Nikola;

krenulo je 12.000 Crnogoraca;

...U noći između 26. i 27. januara 1913. godine, na Brdicu kod Skadra poginulo je 2.000 srbijanskih vojnika;

...Kralj Nikola odbio je predlog da se muški potomci dve dinastije naizmenično smenjuju na prestolu srpsko - crnogorske države;

... Vlada Crne Gore nije prihvatila ni Pašićev predlog da sudbinu svoje države, zajedno sa Srbijom, veže za saveznike;

...PREGOVORI O SEPARATNOM MIRU: U Austrijskim arhivima ima mnogo optužujućih dokumenata vezanih za ponašanje kralja Nikole i njegovih sinova u toku Velikog rata. To se, pre svega, odnosi na pregovore prestolonaslednika Danila sa predstavnicima Beča u Švajcarskoj, sredinom decembra 1915. godine o zaključenju separatnog mira. Po tom planu Crna Gora je trebalo da bude proširena na jedan deo Srbije, Dalmaciju i severnu Albaniju.

Međutim, druga strana, Austrougarska nije uvažila njegovo punomoćje za takav sudbonosni i veoma značajan dokument. Mesec dana kasnije 13. januara 1916. godine, njegov otac uputiće pismo austrougarskom caru, moleći ga za ,,časan mir''. Četiri dana potom, 17. januara, ponudio je ,,bezuslovnu kapitaluaciju'' do koje je došlo - 23. januara;

...OPSTANAK STIŽE PRUGOM ZA BAR: ,,Prilikom rada na projektu pruge Beograd - Bar, čuli su se stavovi, čak i na visokim partijskim forumima, da je ova pruga ,,pogibelj'' za Crnu Goru, jer će je preko nje zgaziti srpski opanak. Širen je strah da će železnica izmeštati stanovništvo Srbije i Crne Gore, te da će se tako Crnogorci - posrbiti.

Ove teze bile su uzrok što je deo antisrpskih kadrova u Crnoj Gori smatrao da je pruga nepotrebna i da je ne treba graditi.. Zapamćeni su i prekori rukovodstvu Herceg Novi iz sedamdesetih godina prošlog veka što neguje bliske poslovne i prijateljske odnose sa tadašnjim PKB iz Beograda, ali i čelnicima Berana što su pojedina preduzeća nazvali ,,Polimlje''. Dežurni zagovornici montenegrinstva prisetili su se da Lim teče ka Srbiji, pa su u ovom nazivu pročitali težnje ka jačem zbližavanju sa Srbijancima.

...BOŽIĆNI USTANAK: Prvaci zelenaškog pokreta koji su se zalagali za obnovu državnosti Kraljevine Crne Gore i povratak na vlast svrgnutog crnogorskog kralja Nikole, nisu se mirili sa odlukama predstavnika naroda u Podgorici.

U drugom mesecu postojanja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, 6. janaura 1919. godine, po novom, ili 24 decembra 1918. godine, po starom kalendaru, dakle, na Badnje veče, latili su se oružja i podigli ustanak. Brojni su i kontradiktorni podaci koji govore o broju crnogorskih ustanika, koji su učestvovali u Božićnom ustanku. Kreću se od 3.000 do 5.000 ljudi.

Opkoljeno je tada više gradova - Cetinje, Nikšić, Rijeka Crnojevića, Virpazar... Ustanike na Cetinje predvodio je Krsto Zrnov Popović, na Rijeku Crnojevića Đuro Šoć, na Virpazar, Jovan S. Plamenac. Na prostoru Podgorice komandovao je general Milutin Vučinić, a na potezu Nikšića braća vojvode Božo i Đuro Petrović. Pobuni su se odlučno suprotstavile pristalice ujedinjenja, bjelaši, i to je izazvalo krvoproliće i bratoubilačku borbu svih Crnogoraca.

Ustanak je doživeo fijasko i ugušen je posle tri dana 9. januara. Bio je to uvod u bratoubilački rat, dve decenije kasnije između partizana i četnika;

...Za dojučerašnji režim u Podgorici isključivo objašnjenje je bilo da je zvanična Srbija glavni uzrok likvidacije crnogorske dinastije i države. Zato se u poplavi napisa, knjiga, javnih nastupa isključivo tvrdi da je srpska vojska okupirala Crnu Goru i ne spominje se prisustvo francuskih, engleskih, italijanskih i američkih trupa. Isto tako uloga spoljnog faktora u gubljenju državnosti se apsolutno marginalizuje.

A, kakva je u svemu tome bila uloga Srbije odgovor je dao dr Dragoljub Živojinović, najbolji poznavalac evropkse arhivske građe iz tog perioda, u knjizi ,,Crna Gora u borbi za opstanak 1914.- 1922.'' godine. Između ostalog u njemu i piše: ,,Paradoksalno zvuči, ali ostaje neoboriva činjenica da su zvaničnici Crne Gore mnogo više govorili i radili protiv Srbije nego što je to ona činila protiv nje''...;

...Srpski istoričar Aleksandar Raković, govoreći o vezama Srbije i Crne Gore u prošlosti, između ostalog kaže: ,,Granice su delile države, ne i narod. Dve države koje su od uvek bile bratske najviše su se udaljile u naše vreme - tokom vlasti segretanacionističkog režima Mila Đukanovića. Režim u Crnoj Gori je proizvodio ,,Velikosrpske aspiracije'' da bi stvorio crnogorski domovinskii identitet''...'';

Ugovori

Ugovorom sa Rimokatoličkom crkvom, koji su u Vatikanu 2011. godine potpisali tadašnji crnogorski premijer Igor Lukšić i kardinal Tarcizio Bertone, a koji je potvrđen u Skupštini 2012. godine, priznaje se pravo Katoličkoj crkvi da osniva, menja, ukida ili priznaje crkvena pravna lica prema odredbama kanonskog prava, održava vezu sa Svetom stolicom, garantuje sloboda delovanja i javnog nastupanja, usmenog i pismenog izražavanja, štamparske delatnosti, osnivanje radio i televizijskih stanica, udruženja i ustanova sa ciljem socijalne pomoći i humanitarnog delovanja.

Takođe, priznaje se sloboda obavljanja verskih obreda, regulišu pitanja imovine Katoličke crkve i crkvenih pravnih lica, daje pravo da osniva srednje verske škole i obrazovne institucije višeg ranga za školovanje sveštenika...

Posle potpisivanja dokumenta, tadašnji predsednik Crne Gore Filip Vujanović, rekao je da je ovo prvi slučaj da jedna većinska pravoslavna država potpisuje takav ugovor sa Vatikanom, da su već potpisani sa Islamskom i Jevrejskom zajednicom, a da se nada da će to biti postignuto i sa Srpskom pravoslavnom crkvom.

Deset godina kasnije, ne samo da nije došlo do dogovora, već je SPC diskriminisana. Po rečima rektora Cetinjske bogoslovije Gojka Perovića, Srpska pravoslavna crkva "nema nikakav interes ni plan da učestvuje u formiranju nove crnogorske vlade" i ona će se posle izbornog ciklusa "rastati sa politikom.

- Mišljenje vernika i sveštenika je da se Crkva zadesila na političkoj raskrsnici, odnosno nevoljno ušla u doba predizborne kampanje. Razlog tome je što je vlast u Crnoj Gori ušla u jednu avanturu sa Zakonom o slobodi veroispovesti koji je izazvao velike proteste zbog kršenja Ustava, rekao je Perović za javnost.

Verujem da se tako nešto nikada neće ponoviti i da Crkva nikada više neće pozivati vernike i građane da ne glasaju za aktuelnu vlast. Crna Gora neće biti teokratska država, a krajnji interes crkve je da Skupština u novom sazivu izglasa kvalitetan Zakon o slobodi veroispovesti.

Sadašnji šef države Milo Đukanović ocenio je povodom Međunarodnog dana demokratije da su poslednji izbori u Crnoj Gori pokazali izborni napredak u demokratskom razvoju crnogorskog društva: Pokazali su da Crna Gora razume proces demokratije i potvrdili važnost snaženja demokratskih institucija, uključujući i kapaciteta koji će jačati otpornost u odnosu na sve brojnije forme manipulacija i dezinformacija.

Đukanović potpisao sporni zakon

Predsednik Crne Gore Milo Đukanović potpisao je sporni Zakon o slobodi veroispovesti ili uverenja i pravnom položaju verskih zajednica, objavila je RTCG. Posle incidenata u Skupštini Crne Gore, glasovima vladajuće koalicije i SDP usvojen je taj akt. Poslanici Demokratskog fronta bili su prethodno pozvali Đukanovića da ne potpiše Zakon o slobodi veroispovesti, već da ga vrati Skupštini na doradu. Zakonom je predviđeno da su državna svojina verski objekti i zemljište koje koriste verske zajednice na teritoriji Crne Gore koji su izgrađeni, odnosno pribavljeni iz javnih prihoda države ili su bili u državnoj svojini do 1. decembra 1918. godine, i za koje nema dokaza o pravu svojine verskih zajednica.

Precizirano je da će se u pogledu postojanja dokaza o činjenicama primenjivati dokazna sredstva i pravila dokazivanja u skladu sa Zakonom o upravnom postupku i supsidijarno Zakonom o parničnom postupku.

Hapšenja

U skupštinskoj sali, pošto je usvojen predlog zakona u načelu, došlo je do teških incidenata posle kojih su svi poslanici Demokratskog fronta uhapšeni, podseća RTCG. U litijama održanim krajem 2020. godine bili su i protesti u više crnogorskih gradova, pa je policija upotrebila i suzavac.

Episkopi o zakonu

Sednica Episkopskog saveta Srpske pravoslavne crkve (SPC) Crne Gore održana je u hramu Hristovog vaskrsenja u Podgorici, povodom usvajanja "diskriminatorskog" Zakona o slobodi veroispovesti ili uverenja i pravnom položaju verskih zajednica, krajem 2020. godine,. Sednici su prisustvovali mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije, episkop budimljansko-nikšićki Joanikije, episkop mileševski Atanasije, episkop zahumsko-hercegovački Dimitrije, episkop dioklijski Metodije i penzionisani episkop zahumsko-hercegovački Atanasije, prenosi RTCG.

U nedelju, 29. decembra 2019. godine, u osam sati arhijereji su služili liturgiju u hramu Hristovog Vaskrsenja u Podgorici, posle koje će biti pročitano i saopštenje sa sednice Episkopskog saveta SPC u Crnoj Gori, saopštila je tada Mitropolija. Mitropolija je obavestila u petak popodne sveštenstvo, monaštvo i narod ovih eparhija da će se zbog izglasavanja zakona na svim hramovima, na svaka dva sata, zvoniti zaupokojena zvona do Božića i da će posle večernjih službi biti služen moleban Bogorodici koji se služi u nevoljama i iskušenjima koja snađu Crkvu.