Druga strana

Vučić, Porfirije i Teodosije trguju srpskim svetinjama na Kosmetu

Opelo za Crkvu

Patrijarh Porfirije i ostali crkveni velikodostojnici prećutno su podržali Vučićevo pristajanje na Francusko-nemački plan. U ime Srpske pravoslavne crkve, Vučić je prihvatio da se njen status rešava u okviru nezavisne albanske države Kosovo. Istim sporazumom predviđeno je da Kosovo postane članica svih međunarodnih organizacija, uključujući i UNESCO. Kad se to ostvari, Kosovo će Dečane, Gračanicu i ostalu srpsku versku i kulturnu baštinu proglasiti za svoje istorijsko nasleđe. Proces rastakanja SPC već traje, albanski istoričari tvrde da su Dečani ilirski hram, u pravoslavnoj crkvi Svetog Nikole u Novom Brdu kosovski biskup služi katoličku misu, a još nekoliko srpskih hramova proglašeni su za katoličke ili albanske.

Milica Grabež

Srpska pravoslavna crkva će biti prva nacionalna institucija koja će zvanično priznati nezavisnost albanske samoproglašene države Kosovo.

Francusko-nemački predlog sporazuma, kojim će se trajno urediti "dobrosusedski" odnosi između suverenih država Srbije i Kosova, u članu 7 određuje: "Strane će formalizovati status Srpske pravoslavne crkve na Kosovu i obezbediti visok nivo zaštite srpskog verskog i kulturnog nasleđa, u skladu sa postojećim evropskim modelima".

Predsednik Aleksandar Vučić je prihvatio taj predlog i već je počeo da ga sprovodi u delo. Sinod SPC-a se nije ni oglasio tim povodom, već je prećutno pristao na to da Vučić samostalno donosi odluke o statusu Crkve na Kosovu i Metohiji.

Vučić je Briselskim, Vašingtonskim i Ohridskim sporazumom, kao i serijom pratećih dokumenata već predao i prodao svu materijalnu imovinu Srbije na Kosmetu i ugasio ostatke državnih institucija koje su u južnoj pokrajini opstale posle NATO agresije. Međutim, zapadnim centrima moći neophodno je da SPC prizna nezavisnost albanskog Kosova. Zato je u Francusko-nemački sporazum uključena i obaveza da Srbija i Kosovo "formalizuju status SPC".

U praksi, to znači da će SPC sa Vladom Kosova potpisati tzv. temeljni ugovor, kakav je već primenjen u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini, Makedoniji i, naposletku, u Crnoj Gori. Kao što je SPC temeljnim ugovorom priznala nezavisnost tih država, tako će i sa Kosovom.

Patrijarh Porfirije za 14 meseci, otkad je objavljen Francusko-nemački predlog, nijednom izjavom ili saopštenjem nije izneo stav SPC-a. Predstavnici Srba s Kosmeta uputili su patrijarhu četiri molbe da ih primi na razgovor na tu temu. Porfirije im nije ni odgovorio.

I vladika Teodosije, episkop raško-prizrenski, ćutke učestvuje u procesu transformacije njegove eparhije u zagranični deo SPC-a. Teodosije je pristao da preuzme tu eparhiju nakon progona vladike Artemija, koji je počeo 2007. godine, kad je odbio da primi tadašnje američkog potpredsednika Džozefa Bajdena.

Tri godine kasnije, vrh SPC je smenio Artemija, a pripadnici srpske Žandarmerije i BIA zajedno sa albanskim specijalcima iz jedinice ROSU, izbacili su ga iz Gračanice. Sa Artemijem je sa Kosova otišlo 136 monaha i monahinja.

Sada su srpski manastiri prazni, ali to ne brine vladiku Teodosija. On i dalje vodi rat protiv Artemija. Na sajtu Raško-prizrenske eparhije i danas su glavne vesti iz 2010. i 2011. u kojima se autori obračunavaju sa "Artemijevom sektom, parasinagogom i paracrkvom". Na tom sajtu nema nijedne kritike postupaka vlasti Aljbina Kurtija, a kamoli Aleksandra Vučića.

To i ne čudi, pošto je Teodosije još 2013. godine javno podržao Briselski sporazum, uzeo državljanstvo Republike Kosovo i sva njihova dokumenta. U saopštenjima, u kojima zahteva zaštitu verskih prava i imovine SPC-a, Teodosije se poziva na kosovske i međunarodne zakone, a nijednom rečju ne pominje Ustav i zakone Republike Srbije.

Vučić, Porfirije i Teodosije se ne izjašnjavaju ni o opasnosti koja za SPC preti odredbama člana 4 Francusko-nemačkog plana, koji Srbiju obavezuje da ne sprečava učlanjenje Kosova u međunarodne institucije. Kad Kosovo postane članica UNESCO, srpska verska i kulturna baština biće proglašene za nasleđe nezavisne albanske države. Vlast u Prištini, u saradnji sa albanskim istoričarima, još pre nekoliko godina je pokrenula taj proces.

Osim što osporavaju pravo SPC na imovinu na Kosmetu, albanski političari i naučnici, poput Eleonore Visoke Veler, oni revidiraju istoriju tvrdnjom da su pravoslavni hramovi zapravo katolički ili paganski, odnosno ilirski. Albansko udruženje "Ali Hadri" saopštava da "manastir Visoki Dečani ne pripada srpskoj crkvi, već je to hram pravoslavnih Albanaca, koji je obnovljen na temeljima ilirskog hrama Dardan, a manastir je sagradio fratar Vita Kuči na zemlji Haka Kučija iz Dečana".

Pravoslavna crkva u selu Vinavce takođe je proglašena za katoličku, iako se zna da ju je podigao patrijarh Makarije Sokolović i da u tom kraju nikada nisu živeli rimokatolici. Kao Vinavce, Ministarstvo kulture Kosova proglasilo je za katoličku i pravoslavnu crkvu u selu Perkovac. U crkvi Svetog Nikole u Novom Brdu 2019. godine katoličku misu su služili kosovski biskup Dod Đerđi i barski nadbiskup Zef Gaši. Kosovska vlast je najavila da će taj pravoslavni srednjovekovni hram rekonstruisati i pretvoriti u katoličku baziliku.

Poslednji dramatičan pokušaj prisvajanja hramova SPC-a dogodio se krajem novembra prošle godine, kad je albanski tzv. sveštenik Nikola Džufka upao u pravoslavni hram Svetog arhangela Mihaila u podujevskom selu Rakitnica i služio "prvu liturgiju na albanskom jeziku u srpskoj crkvi". Džufka i predstavnici lokalne vlasti najavili su da će, "odlukom Albanske narodne crkve", hram Sv. Mihaila biti preimenovan u "Kiša Imzot Fan Noli". Inače, u tom kraju Albanci taj hram nazivaju "Kiša Lazarit" - crkva Lazareva, pošto je u predanju zabeleženo da je, posle Kosovskog boja, telo kneza Lazara prenoćilo u toj crkvi dok su ga prenosili u Ravanicu.

Autokefalna Pravoslavna crkva Albanije ogradila se od Džufke tvrdnjama da on ne pripada ni jednoj pomesnoj pravoslavnoj crkvi. Osim što se lažno predstavlja kao sveštenik, Džufka je slagao i da je u Rakitnici održao "prvi pravoslavnu liturgiju na albanskom jeziku na Kosovu".

- Srpska pravoslavna crkva i Pravoslavna crkva Albanije su dve sestrinske autokefalne crkve sa svojim prostorom jurisdikcije i imaju izuzetno dobre i bratske odnose. Pravoslavni vernici iz Albanije često posećuju i naše svetinje na Kosovu i Metohiji, a u više navrata mogli su sa našim sveštenicima i monasima da služe i na albanskom jeziku - navodi se u saopštenju Raško-prizrenske eparhije povodom incidenta u Rakitnici.

Na sajtu Raško-prizrenske eparhije nalaze se izveštaji i fotografije sa bogosluženja u Dečanima, koja su služena na albanskom jeziku.

Vlast u Prištini prisvaja srpsku versku i kulturnu baštinu, pravoslavne hramove proglašava za katoličke i podržava ideju o formiranju Kosovske pravoslavne crkve, ali najvažniji ciljevi su učlanjenje u UNESCO i potpisivanje tzv. temeljnog ugovora sa SPC. Kad se to ostvari, SPC će i zvanično priznati jurisdikciju lažne albanske države Kosovo. Aleksandar Vučić je to prihvatio u okviru Francusko-nemačkog sporazuma, a prećutno su ga podržali patrijarh Porfirije i vladika Teodosije.