Međuvreme

 

Povodom prvog izdanja knjige "Sedam Njegoševih sahrana"

 

Hronika srama i grdobe

 

U doba kad ne postoji državni projekat spasavanja srpske kulture i duhovnosti, nego je na snazi zatiranje svega što je srpsko, i to na više nivoa, napisana je svojevrsna hronika stogodišnjeg premeštanja zemnih ostataka Petra Petrovića Njegoša. Niz nesrećnih "spasavanja" i još nesrećnijih pokušaja zatiranja velikog pesnika i vladara, približio se svome kraju. Propale su sve ideologije, nadridržave i prinudna zajedništva i vreme je da Njegoša ostave tamo gde jeste, u nebeskom miru, iznad prolaznosti...

 

Nikola Vlahović

 

Knjiga-opomena, pod nazivom "Sedam Njegoševih sahrana", autora Slobodana Kljakića i Ratka Pekovića, izdata 2013. godine, u vreme kad bi Srbija i Crna Gora trebali zajedno da slave veliki jubilej, 200 godina od rođenja Petra Petrovića Njegoša, odmah je podigla na noge čitalačku publiku, ali ne i državnu i političku mašineriju, koja je zabrazdila duboko u antisrpskim poslovima, te je zaboravila da se prikladno pokloni duhovniku, pesniku i lučonoši pravoslavlja i srpstva, hrabrom i mudrom zaštitniku hrišćanskog življa u XIX veku, čiji je vrat stajao ispod krive otomanske sablje i čija budućnost je bila mračna i neizvesna.

Knjiga Kljakića i Pekovića, bavi se neverovatnom sudbinom lovćenske kapele, mesta gde je Njegoš sahranjen po svojoj izričitoj želji. Od momenta kada je  27. avgusta 1855. godine položen u kapelu, na više od 2000 metara nadmorske visine, između neba, munja i oblaka, ne prestaju obračuni i sa njegovim delom i sa tako neobičnim mestom gde počiva.

Zbog činjenice da jedan srpski vladika i pesnik posmatra sa tolike visine na ostatak sveta, kao čuvar na bedemu hrišćanstva, pravoslavlja, srpstva, ali i ondašnjeg evropejstva, na njega i njegov grob, krenuli su i oni kojima je smetao i onima koji su ga prisvajali da bi ga sveli na njihovu ravan. Krenuli su na njegova velika dela i njegovu harizmu svi vatikanski meštri prevare, a kasnije i boljševički silnici koji su ga posmrtno, zamalo i u partiju primili!

Istorijski podaci govore da je Petar II Petrović Njegoš, između 1845. i 1846. godine na Lovćenu, na Jezerskom vrhu, podigao malu crkvu i posvetio je svome stricu Svetom Petru Cetinjskom. Prilikom podizanja, a i neposredno pred smrt, Njegoš je izrazio želju (prema svedočenju Milorada Medakovića, Njegoševog ađutanta, a kasnije i državnog sekretara knjaza Danila Petrovića),  da u ovoj crkvi bude i sahranjen, "...na onoj visini, koja je najviša u Crnoj Gori i od kud se vide ponajviše samo srbske zemlje i sinje more".

"...To je moja potonja želja, koju u vas ištem da je ispunite, i ako mi ne zadate Božju vjeru da ćete tako učinjet, kako i ja hoću, onda ću ve ostaviti pred prokletstvom, a moj posljednji čas biće mi najžalostniji i tu moju žalost stavljam vami na dušu."

Njegoš je umro 19. (po starom kalendaru 31.) oktobra 1851, u 10 sati ujutru. Iz bojazni da bi se Turci mogli noću prikrasti na Lovćen i počivšem vladici odrubiti glavu, sahranjen je Njegoš u Cetinjskom manastiru, da bi 27. avgusta 1855. njegove kosti bile prenešene na Lovćen.

Prošle godine, ponove su oživele rasprave o sudbini srušene Njegoševe kapele na Lovćenu, čiji ostaci čame već četrdeset godina na Ivanovim koritima u obliku gomile numerisanih kamenih blokova, nedaleko od crkve Sv. Preobraženja i Velikog gumna. Mada su ondašnje cetinjske vlasti, 3. septembra 1971. godine donele odluku da kapela posle rušenja i uklanjanja sa Jezerskog vrha 1972. bude obnovljena na nekom drugom mestu, to se nikada nije desilo. Do današnjeg dana, nekome je stara kapela bila noćna mora. Skupština Crne Gore, tačnije većina koju predvodi Demokratska partija socijalista, odlučno je odbila predlog da raspravlja o donošenju zakona koji bi to omogućio takozvano stojeće obeležavanje dvesta godina od rođenja Petra II Petrovića Njegoša.

Povodom svega što se dešavalo i što se još uvek dešava sa Njegoševim zavetom, njegovim grobom i kapelom, novinar i publicista, Slobodan Kljakić i Ratko Peković, književni istoričar i publicista, napravili su svojevrsni istorijski pregled nasilja nad Njegoševim počivalištem.

Autori su detaljno istražili okolnosti pod kojima je došlo do toga da od 1851. godine, još pet puta (1854, 1916, 1925, 1972. i 1974. godine), budu premeštani i sahranjivani Njegoševi zemni ostaci. U ovoj fascinantnoj knjizi, Kljakić i Peković objavili su do sada nepoznata ili malo poznata arhivska dokumenta iz Arhiva Srbije i Arhiva Jugoslavije, kao i građu Mitropolije crnogorsko-primorske.

Ovi dokumenti uverljivo potvrđuju da se kroz "slučaj Njegoševe kapele" na Lovćenu sve do današnjeg dana prelamao, a i sada prelama, deo burne političke, ratne, nacionalne, kulturne, crkvene i ideološke istorije. Gradnje i rušenja Njegoševe kapele na Lovćenu pokazuju da su Njegoševi zemni ostaci i faktički i simbolički dolazili u središte dramatičnih istorijskih zbivanja na ovim prostorima, zbog čega su i seljeni toliko puta.

Njegoševa kapela ostala je poprište obračuna političkih i nacionalnih klika, tradicionalnog i antitradicionalnog, srpstva i crnogorstva. Sve što je Njegoš za svoga kratkog života duboko prezirao, desilo se (i dalje se dešava) nad njegovim grobom. Nasilje, osećaj nadmoći, nekultura, glupost...

Zbog svega toga, u knjizi Pekovića i Kljakića, kao na filmu, teku likovi državnika, okrunjenih glava, najviših crkvenih velikodostojnika...Tu su na jednom mestu, knez Danilo Petrović i današnji potomci dinastije Petrović-Njegoš, austougarski car Franjo Josif I, kralj Aleksandar Karađorđević, patrijarh Gavrilo Dožić i patrijarh German, papa Pavle VI, Josip Broz Tito, ali i svi savremeni crnogorski vladari, kako iz vremena jugoslovenskog socijalizma, tako i iz "novog doba" lažirane demokratije.

 Knjiga "Sedam Njegoševih sahrana", zapravo je hronologija srpsko-crnogorskog "srama i grdobe" i slika državnog i kulturnog loma u kome se jedan narod u dve države našao na ulasku u takozvano novo doba.

Od prvog prenošenje Njegoševih kostiju do današnjeg dana, zbir nesreća nad srpskim glavama se samo povećavao. Ako je tačno da su zemni ostaci Njegoševi simbol svega što se u novijoj istoriji dešavalo sa narodom koji se poprečio između Dunava i Jadrana, onda su to autori knjige dobro uočili i na najbolji način, slikovito i prikazali. Sasvim je na mestu i ključno pitanje koje iz svega ovoga proizilazi: hoće li u vreme obeležavanja 200 godina od Njegoševog rođenja biti otvoren put za ponovno podizanje njegove zadužbine na Lovćenu - Crkve Svetog Petra Cetinjskog, i da li će i kada Njegoševi zemni ostaci, konačno (po sedmi put) biti sahranjeni na mestu koje je sam odabrao?

 

 

 

Narudžbenica

 

Do sada najiscrpnija knjiga o gradnjama i rasturanjima kapele na Lovćenu, tokom skoro jednog stoleća. Spor crkve i države koji traje do danas.

Uloga Vatikana, Josipa Broza i crnogorskog rukovodstva u rušenju kapele. Knjiga sadrži niz do sada neobjavljenih dokumenata.

Narudžbine na adresu izdavačke kuće "Jasen", ul. Dečanska 12/II, Beograd, ili telefonom na brojeve 011/32-86-339, 064/12-42-626, 064/94-40-061