Propadanje

Zašto je Srbija na samom dnu po učešću u svetskom BDP-u

Napredujemo samo na televiziji

Učešće Srbije u BDP-u sveta u 2008. godini bilo je 0,777 promila, a u 2017.godini samo 0,513 promila ukupnog svetskog bruto društvenog proizvoda, izraženog u USD, što je zaostajanje u razvoju za 33 odsto, prema podacima Svetske banke. Ovaj podatak govori da je Srbija mikro čestica na svetskoj ekonomskoj pijaci i da nema nikakvog uticaja čak ni na regionalnu ekonomiju, o čemu svedoči i "kalkulacija" bivšeg ministra finansija Dušana Vujovića, koji je izračunao da bi ovim rastom BDP-a danas, Srbija tek za 185 godina stigla neke razvijene evropske ekonomije. Detaljnu analizu ove teme napravio je Miodrag K. Skulić, naš ugledni ekonomski stručnjak.

Miodrag K. Skulić

Vladajuće stranke u većini zemalja sveta pokušavaju da svoju vlast prikažu kao naprednu, koja narodu te zemlje donosi blagostanje. A naša vladajuća partija, pošto je sebe pri krštenju nazvala "napredom", to posebno ističe svakim danom i u svakom pogledu, prikazujući nas kako pucamo od razvoja, ali se nikad ne poziva na merila po kojima je taj napredak utvrđen, već samo ističe budžetski suficit, što je samo jedan od elemenata napretka u vođenju domaće ekonomije. Često se ta merenja vrše po merilima koja nisu nigde u svetu verifikovana. Zato smo, ovaj put, pokušali da prikažemo učešće Srbije u bruto društvenom proizvodu sveta, izraženo u američkim dolarima.

Za tu uporednu analizu koristili smo podatke Svetske banke (The World Bank 1960-2017) za objavljene podatke o bruto društvenom proizvodu svih zemalja sveta, uzetom zajedno u američkim dolarima i to uporedili sa bruto društvenim proizvodom Srbije, uzetim iz statističkih godišnjaka za poslednjih deset godina. Evo tog pregleda:

Učešće društvenog proizvoda Srbije u ukupnom svetskom bruto društvenom proizvodi opalo je sa 0,75 promila iz 2008. godine, na 0,55 promila u 2017 godini, što je pad od, čak, 26,7 odsto. Prvo, postavljamo pitanje da li je to uopšte moguće? Da li je jedna zemlja u razvoju kao što je Srbija, sa naprednom vlašću na čelu i u svim porama društvenog života, mogla da dovede zemlju u takvo stanje. Naš odgovor je - To su netačni podaci neko nama podmeće "klipove u točkove". Naši točkovi razvoja kreću se brzinom svetlosti i mi nećemo dozvoliti da nam pojedinci podmeću to kopile.

Ako se svet u ovih deset godina razvio po ukupnoj zbirnoj stopi od 27,2 odsto, bez obzira na realnu vrednost američkog dolara, u tom desetogodišnjem periodu, kako je bilo moguće da Republika Srbija, sa naprednom vlašću Srpske naprednme stranke, u tom period, padne na ukupan rast od svega 8,2 odsto, i tako nastane opšti zastoj u razvoju u odnosu na ostatak sveta od, čak, 26 odsto. Ako se uzme kretanje bruto društvenog proizvoda u Srbiji u tih deset godina, izraženo u dinarima, iz naših statističkih godišnjaka u tom periodu dobija se sledeći pregled:

Ukupan kumulirani rast u tom desetogodišnjem periodu iznosio je 8,25 odsto., što je izuzetno nizak kumulirani rast.

Kretanje bruto društvenog proizvoda Sveta, Srbije i bivših republika SFRJ i Pokrajine Kosovo u periodu 2007 - 2017 prema podacima Svetske banke

Bruto domaći proizvod, ili kako ga mi često nazivamo bruto društveni proizvod (BDP) je najčešće izuzetno važna referentni pokazatelj rasta, ili zaostajanja u razvoju, nacionalne ekonomije, kako posmatranu u više vremenskih perioda, tako i u upoređenju sa ukupnim svetskim BDP-om, ili u upoređenju sa jednom ili više država sveta, posebno u upoređenju kretanja sa susednim državama. BDP po stanovniku je sledeći kvalitativan pokazatelj. U poslednje vreme da bi se otklonio uticaj pariteta kupovine moći i kretanja inflacije u dotičnoj zemlji Svetska banka je korigovala BDP i tim kretanjima (PPP), pa je u slučaju Srbije I drugih država iz okruženja, i taj pokazatelj posebno obrađen. Za odabrani period uzeli smo podatke o BDR sveta i država nastalih rasturanjem bivše SFRJ za period 2007. do 2017. godine;

Sve države i Kosovo, zajedno

Primetno je da je 2007. godine učešće svih šest država, uključivo i Kosovo, u ukupnom svetskom bruto društvenom proizvodu, imalo učešće 3,126 promila, a da je nakon rasta u narednoj godini (3,382 promila) došlo do pada u 2009. godini, od 5,4 odsto, da bi u 2010. godini bio nastavljen pad za sledećih 12,9 odsto, što je najveći pad rasta BDP ovih zemalja. Nakon tog pada u 2010. godini u narednih sedam godina bruto društveni proizvod ovih zemalja snižen je za još 17,1 odsto. Evo lančanog indeksa i kumuliranog indeksa kretanja učešća u svetskom bruto društvenog proizvoda ovih zemalja u period 2008 - 2017. godina, tj. u poslednjih deset godina:

Zastoj u razvoju zemalja bivše Jugoslavije je za rastom svetskog bruto društvenog proizvoda, za ovih deset godina, je čitavih 23,5 odsto. Očito je da je BDP ovih zemalja u prvoj godini opšte ekonomske krize koja je svetsku privredu pogodila padom stope rasta, u 2009. godini, od minus 1,7 odsto u odnosu na prethodnu godinu, privredu ovih šest zemalja i Kosova, drastično dotukla sa padom od, čak, 10,3 odsto. U 2015. godini bruto društveni proizvod svih država sveta porastao je 2,9 odsto u odnosu na prethodnu godinu, dok je u toj godini BDP ovih država i Kosova, uzeto zajedno, opao za, čitavih 14 odsto.

Slovenija

Negativne stope rasta Slovenija je imala 2009. godine (-7,8%), 2012 (-2,7%), 2013 (-1,1%), dok je kumulirani rast u desetogidišnjem periodu 2008 - 2017 bio 6,4 odsto (indeks 106,4). Dakle, Slovenija je zabeležila ukupan rast znatno isnad proseka ovog regiona, ali za 19,5 odsto niže od ukupnog rasta svih zemalja sveta, da nije bilo u 2017. godini za Sloveniju rasta od pet odsto ni taj minimalni rast bi izostao. Na kraju 2017. godine bruto društveni proizvod Slovenije iznosio je 48,8 milijardi dolara, sa učešćem u svetskom BDP te godine od 0,605 promila, što je u odnosu na 11-sto godišnjih prosek (48,6 milijardi dolara i učešće od 0,682), niže. Bruto društveni proizvod po glavi stanovnka u Sloveniji 2017. godine iznosio je 23.597 dolara, što je u odnosu na Hrvatsku više za 77 odsto, ali kada se BDP po stanovniku izrazi u tekućeg međunarodnom dolaru, koji isključuje uticaj domaćih cena i inflacije, BDP po stanovniku Slovenije veći je od hrvatskog za 39,3 odsto.

Hrvatska

Negativne stope rasta Hrvatska je imala 2009. godine (-7,4%) i svih narednih pet godina 2010 (-1,4%), 2011 (-0,3%), 2012 (--2,2%), 2013 (--0,6) i 2014 (-0,1%) dok je kumulirani rast u desetogidišnjem periodu 2008 - 2017 nije ga bilo, već je negativan 1,9 odsto (indeks 98,1). Dakle, Hrvatska je zabeležila ukupan negativan "rast" znatno ispod proseka ovog regiona, ali za 34,8 odsto niže od ukupnog rasta svih zemalja sveta. Na kraju 2017. godine bruto društveni proizvod Hrvatske iznosio je 54,8 milijardi dolara, sa učešćem u svetskom BDP te godine od 0,821 promil. Bruto društveni proizvod po glavi stanovnka u Hrvatskoj 2017. godine iznosio je 13.295 dolara, što je u odnosu na Sloveniju niže za 44 odsto, ali kada se BDP po stanovniku izrazi u tekućeg međunarodnom dolaru, koji iskljućuje uticaj domaćih cena i inflacije, BDP po stanovnikuz Slovenije veći je od hrvatskog za ko 39,3 odsto.

Srbija (bez Kosova)

Negativne stope rasta Srbija je imala 2009. godine (-3,1%), 2012 (-1,0%) i 2014 (-1,8%), dok je kumulirani rast u desetogidišnjem periodu 2008 - 2017 bio 9 ,6 odsto (indeks 109,6). Dakle, Srbija je zabeležila ukupan rast znatno iznad proseka ovog regiona, ali za 20,6 odsto niže od ukupnog rasta svih zemalja sveta. Na kraju 2017. godine bruto društveni proizvod Srbije iznosio je 41,4 milijarde dolara, sa učešćem u svetskom BDP te godine od 0,513 promila...Bruto društveni proizvod po glavi stanovnka u Srbiji 2017. godine iznosio je 5.900 dolara, što je u odnosu na Hrvatsku niže za 55,6 odsto, ali kada se BDP po stanovniku izrazi u tekućeg međunarodnom dolaru, koji iskljućuje uticaj domaćih cena i inflacije, BDP po stanovniku Hrvatska ima veći BDP po stanovniku od srpskog za 42,7 odsto.

Bosna i Hercegovina

Negativne stope rasta BiH je imala 2009. godine (-3,0%) i 2012 (-0,8%), dok je kumulirani rast u desetogidišnjem periodu 2008 - 2017 bio 17,2 odsto (indeks 117,2). Dakle, BiH je zabeležila ukupan rast znatno iznad proseka ovog regiona, ali za 12,8 odsto niže od ukupnog rasta svih zemalja sveta. Na kraju 2017. godine bruto društveni proizvod BiH iznosio je 18,2 milijarde dolara, sa učešćem u svetskom BDP te godine od 0,226 promila...Bruto društveni proizvod po glavi stanovnka u BiH 2017. godine iznosio je 5.181 dolar, što je u odnosu na Srbiju niže za 12,2 odsto, ali kada se BDP po stanovniku izrazi u tekućeg međunarodnom dolaru, koji iskljućuje uticaj domaćih cena i inflacije, BDP po stanovnikuz BiH ima niži BDP po stanovniku od srpskog za 17,1 odsto.

Severna Makedonija

Negativne stope rasta Severna Makedonija je imala 2009. godine (-0,4%) i 2012 (-0,5%), dok je kumulirani rast u desetogidišnjem periodu 2008 - 2017 bio 25,9 odsto (indeks 125,9). Dakle, S. Makedonija je zabeležila ukupan rast znatno iznad proseka ovog regiona, ali za pet odsto niže od ukupnog rasta svih zemalja sveta. Na kraju 2017. godine bruto društveni proizvod S. Makedonija iznosio je 11,3 milijarde dolara, sa učešćem u svetskom BDP te godine od 0,140 promila... Bruto društveni proizvod po glavi stanovnka u S. Makedonija 2017. godine iznosio je 5.443 dolara, što je u odnosu na Srbiju niže za 7,7 odsto, ali kada se BDP po stanovniku izrazi u tekućeg međunarodnom dolaru, koji isključuje uticaj domaćih cena i inflacije, BDP po stanovnikuz Severna Makedonija ima veći BDP po stanovniku od srpskog za sedam odsto.

Crna Gora

Negativne stope rasta Crna Gora je imala 2009. godine (-5,8%) i 2012 (-2,7%), dok je kumulirani rast u desetogidišnjem periodu 2008 - 2017 bio 21,6 odsto (indeks 121,6). Dakle, Crna Gora je zabeležila ukupan rast znatno iznad proseka ovog regiona, ali za 78,7 odsto niži od ukupnog rasta svih zemalja sveta. Na kraju 2017. godine bruto društveni proizvod Crne Gore iznosio je 4,8 milijardi dolara, sa učešćem u svetskom BDP te godine od 0,059 promila...Bruto društveni proizvod po glavi stanovnka u Crne Gore 2017. godine iznosio je 7.670 dolara, što je u odnosu na Srbiju više je za 30 odsto, ali kada se BDP po stanovniku izrazi u tekućeg međunarodnom dolaru, koji iskljućuje uticaj domaćih cena i inflacije, BDP po stanovniku Crne Gora tada ima veći BDP po stanovniku od srpskog za 31 odsto.

Kosovo

Negativne stope rasta tzv Kosovo nije imalo u period 2008 do 2017. godine, dok je kumulirani rast u tom desetogidišnjem periodu bio čitavih 40 odsto (indeks 140). Dakle, Kosovo je zabeležila ukupan rast znatno iznad proseka ovog regiona, ali I znatno iznad ukupnog rasta svih zemalja sveta, čak za 5,9 odstp. Na kraju 2017. godine bruto društveni proizvod Kosovo iznosio je 7,1 milijardu dolara, sa učešćem u svetskom BDP te godine od 0,088 promila...Bruto društveni proizvod po glavi stanovnka na Kosovu 2017. godine iznosio je 3.894 dolara, što je u odnosu na Srbiju niže za 34 odsto, ali kada se BDP po stanovniku izrazi u tekućeg međunarodnom dolaru, koji iskljućuje uticaj domaćih cena i inflacije, BDP po stanovniku Kosovo tada ima niži BDP po stanovniku od srpskog za 25 odsto.

Učešće javnog duga u bruto društvenom proizvodu

Drugi bitan pokazatelj uspešnosti ekonomije jedne suverene države je pokazatelj opterećenja bruto društvenog proizvoda javnim dugom. Sredinom 2018. godine javni dug zemalja ovog regiona učestovao je u domaćem bruto društvenom proizvodu što se jasno vidi u sledećem pregledu:

Javni dug Srbije u međuvremenu je smanjen na 23,5 milijarde evra i znatno je smanjen u odnosu na njegovo učešće u domaćem BDP-u. Javni dug Sjedinjenih Američkih Država je 21.860 milijarde dolara., što je znatno oko 107 odsto američkog društvenog proizvoda koji je na kraju 2018. godine iznosio, prema MMF-u, 20.513 milijardi. Američki javni dug samo od 20 decembra 2017. godine do istog dana 2018. godine, povećan je za 1.370 milijardi američkih dolara, što je za oko nominalnih četiri odsto više od rasta domaćeg bruto društvenog proizvoda, koji se za 2018. godinu procenjuje na oko 2,5 odsto.

Društveni proizvod republika i pokrajina u 1988. godini

Odlučili smo se za upoređivanje društvenog proizvoda iz 2017. godine sadašnjih država i Kosova, prema podacima Svetske banke I podacima o učešću republika I pokrajina u društvenom proizvodu Jugoslavije iz 1988. Godine I proračunu razliku u naprertku odnosno nazadovanju u razvoju u ovom 30-eseto godišnjem period:

Srbija, zajedno sa AP Vojvodinom ima najveći pad učešća u društvenom proizvodu ovog regiona, a ranije države Jugoslavija, to učešće palo je u ovom 30-eseto godišnjem period za čitavih 30,9 odsto, dok je u tom period učešće bruto društvenog proizvoda Kosova u BDR ovog regiona povećano od 1,87 odsto na 3,81 odsto. Pad učešća u BDP regiona imala I Bosna i Hercegovina od čitavih 17,1 odsto. Rast učešća u BDP ovog regiona imala je Crna Gora 32,3 odsto, Slovenija 27,6 odsto, Hrvatska 12 odsto i Severna Makedonija 10,4 odsto. Iz svega iznetog jasno je da Srbija i Bosna Hercegovina u znatnom zaostajanju u razvoju u odnosu na ostale četiri države i Kosovo. Treći pokazatelj rasta, ili zaostajanja u razvoju, je nivo neto zarada i penzija. Dovoljno je, ovom prilikom, prikazati samo nivo isplate prosečnih neto zarada krajem 2017. godine. Evo tog pregleda država u region, krajem 2017. u evrima.

Slovenija 1.062

Hrvatska 835

Srbija 459

BiH 440

S. Makedonija 377

Crna Gora 512

Kosovo 450

I ovaj tabelarni pregled jasno pokazuje veliki zastoj Srbije u isplati neto zarada zaposlenih, što potvrđuje i veliki zastoj u razvoju Srbije. Treba na kraju reći i to da je Srbija pravna naslednica Jugoslavije, i kao takva, iz njenog budžeta se isplaćuju i penzije za nekadašnje oficire i policajce iz nekadašnjih jugoslovenskih republika. Srbija je, takođe, iz svog budžeta nastavila da vraća kredite koje je uzimala za pokrajinu Kosovo i Metohiju i nakon nasilnog otcepljenja, a to čini i danas. Milijarde evra kojima bi građani Srbije danas mogli da podignu sopstveni standard, odlaze ne mrtvu državu i njenu, još uvek žilavu i živu armiju penzionera koji su radili u takozvanimn saveznim organima, vojsci i policiji...