https://www.youtube.com/channel/UCh1byVR71-7NppEvZETaXCw

Natrag

Zabrane

Zabrane

<!--

 /* Font Definitions */

 Žfont-face

   šfont-family:Calibri;

   panose-1:2 15 5 2 2 2 4 3 2 4;

   mso-font-charset:0;

   mso-generic-font-family:swiss;

   mso-font-pitch:variable;

   mso-font-signature:-1610611985 1073750139 0 0 159 0;ć

 /* Style Definitions */

 p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal

   šmso-style-parent:"";

   margin-top:0cm;

   margin-right:0cm;

   margin-bottom:10.0pt;

   margin-left:0cm;

   line-height:115%;

   mso-pagination:widow-orphan;

   font-size:11.0pt;

   font-family:Calibri;

   mso-fareast-font-family:"Times New Roman";

   mso-bidi-font-family:"Times New Roman";ć

p.NoSpacing, li.NoSpacing, div.NoSpacing

   šmso-style-name:"No Spacing";

   mso-style-parent:"";

   margin:0cm;

   margin-bottom:.0001pt;

   mso-pagination:widow-orphan;

   font-size:11.0pt;

   font-family:Calibri;

   mso-fareast-font-family:"Times New Roman";

   mso-bidi-font-family:"Times New Roman";ć

 /* Page Definitions */

 Žpage

   šmso-page-border-surround-header:no;

   mso-page-border-surround-footer:no;ć

Žpage Section1

   šsize:612.0pt 792.0pt;

   margin:72.0pt 72.0pt 72.0pt 72.0pt;

   mso-header-margin:36.0pt;

   mso-footer-margin:36.0pt;

   mso-paper-source:0;ć

div.Section1

   špage:Section1;ć

ZabraneZzZZzZa

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Politički procesi: progon reči i misli u doba diktature (6)

 

Kalendar krajnjih mera

 

Obimnim istraživanjem srpskog književnika i publiciste Marinka Arsića Ivkova, objavljenim pod nazivom "Krivična estetika", detaljno je opisan mehanizam gušenja stvaralačkih sloboda u nekadašnjoj Jugoslaviji, a posebno u Srbiji, od kraja Drugog svetskog rata pa sve do današnjih dana. Uloga partijskih sudova i tužilaštava u službi političkog progona umetnika i umetničkih dela, slobode govora i slobode mišljenja, zabrane knjiga i kontrole štampe, temelj su ove, od javnosti prerano sakrivene knjige. Jer, ništa tako slikovito ne svedoči o kontinuitetu ovdašnjih diktatura, kao što svedoči rad poslušnog pravosuđa, kako onog jednopartijskog, o kome je ovde, na samom početku reč, tako i današnjeg, višestranačkog, zapravo, takođe jednoumnog, u službi vlastodržaca, o čemu "Krivična estetika" upravo i govori...

 

Marinko Arsić Ivkov

 

Hiljadu devesto sedamdeset druga godina

 

 Kao ,"trockisti", intelektualci-levičari, Milan Nikolić i Pavluško Imširović osuđeni su na po dve godine zatvora, Jelka Kljajić na godinu i po a Danilo Udovički na godinu dana.

Okružni sud u Novom Sadu osudio književnika Slavka Bogdanovića na osam meseci zatvora zbog pesme ("Pesma Underground Tribina mladih Novi Sad") objavljene u listu Student, koji se nije ni pojavio u prodaji (odlukom izdavača povučen iz štamparije i uništen). Šandor Roža, zbog teksta ,,Svakodnevni abortus", objavljenog u Uj symposionu, osuđen na devet meseci zatvora. Sudski zabranjeni listovi i časopisi: Student (br. 21,1972), Stradija (br. 9. i 13,1972), Filozofija (br. 2,1972), Sirena.

Sudski zabranjen roman Ivana Ivanovića Crveni kralj. Autor otpušten s posla u kuršumlijskoj Gimnazrji.

Sudski zabranjena knjiga Ljubomira Momčilovića Kuda i dokle, zbog nacionalizma i šovinizma. Sudski zabranjena kao politički nepodobna knjiga Strahimira Ristića Budžovanija.

Sudski zabranjena knjiga Srbija u ratovima 1912-1918, zato što objavljuje biografije učesnika Prvog svetskog rata koji su u II svetskom ratu bili ,"neprijatelji naroda".

Sudski zabranjena, kao politikantski pamflet- knjiga Mihaila Markovića Preispitivanja. Bunkerisani su filmovi Jovana Jovanovića Revolucija koja teče, Karpa Aćimovića Godine, Nedostaje mi Sonja Heni, Lazara Stojanovića i Tomislava Gotovca Zdrav podmladak, Krsta Škanate Dvanaest meseci zime (ovaj posle kritika Latinke Perović i Draže Markovića).

Prekinuto snimanje filmova Dejana Đurkovića Ivo Lola i Želimira Žilnika Sloboda ili strip. Posle kritika Živane Olbine i Saše Gligorijevića, skinuta s programa Televizije Beograd serija Radivoja Lole Đukića Nevidljivi. Na zahtev Univerzitetskog komiteta SK Beograda povučen iz prodaje časopis Filozofija (br. 1,1972).

Zbog politički nepodobnih saradnika, ugašene filozofske biblioteke Srpske književne zadruge Aletheia, ,,Prosvete" Karijatide i Današnji svet i ,"Nolita" Symposium. Lokalni funkcioneri, koji su se prepoznali u predstavi skinuli s repertoara užičkog Narodnog pozorišta kabare Stanoja Žikića Dankovića Opera za tri jaja. Skinuta s repertoara Jugoslovenskog dramskog pozorišta predstava Aleksandra Popovića Uvek zeleno

Na zahtev GK SK Beograda, u Ateljeu 212 skinuta s repertoara predstava Brane Crnčevića Kafanica, sudnica, ludnica. Povučen iz prodaje časopis Gledišta (br. 5-6, 1972) zbog teksta Koste Čavoškog. "Nadležni" u Radio-Beogradu zabranili emitovanje pesama , "Tamo daleko", "Igrale se delije" i ,"Marš na Drinu". Bunkerisan film Dušana Makavejeva WR ili Misterije organizma, a autor isključen iz Saveza komunista.

 

1973.

 

Književnik Ivan Ivanović, zbog zabranjenog romana Crveni kralj, u Okružnom sudu u Prokuplju osuđen na dve godine zatvora. Sudski zabranjen roman Gorana Spasića l mrtvi se otimaju, zbog "lažnih tvrdnji o društveno-političkim prilikama u zemlji" i "uznemirenja građana". Autoru je oduzeta i nagrada SSO Srbije.

Sudski zabranjene Somborske novine (br. 970, 1973) zbog teksta "Mali politički leksikon".

Odlukom suda, iz privremeno zabranjene knjige Zagorke Golubović Čovek i njegov svet, izdavač, "Prosveta" izbacila je pedesetak stranica , "političkog pamfleta", posle čega je knjiga vraćena u knjižare.

Da bi se obračunali sa ,"crnim talasom" na filmu, komunisti "Neoplante" u Novom Sadu, sa direktorom Draškom Ređepom na čelu, dobrovoljno su bunkerisali dvadeset filmova koje je proizvelo njihovo preduzeće. Filmski reditelj Aleksandar Petrović, mentor Lazara Stojanovića, autora zabranjenog filma Plastični Isus, otpušten je sa posla u Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju.

Bunkerisan film Aleksandra Petrovića Maestro i Margarita nakon političkih napada, koje je predvodila Sofija Mišić, član GK SK Beograda. Drame Dimitrija Nikolajevića Generacija i Ljubiše Ristića Aleksa iz Kutlova skinute s repertoara u kragujevačkom pozorištu "Joakim Vujić" nakon intervencije OK SK Kragujevca. Pozorišni komad Semjuela Beketa Kraj igre, režija Predrag Ejdus, skinut s repertoara beogradskog Narodnog pozorišta po nalogu Mirka Miloradovića. Na zahtev Mahmuta Bakalija bunkerisan film Predraga Golubovića Crveni udar.

Izdavač RU ,"Radivoj Ćirpanov" u Novom Sadu povukao iz prodaje knjigu za decu Milovana Danojlića Onde potok, onde cvet.

Pod političkim pritiskom, oličenim u Đoki Stojičiću i Dragutinu Tešiću, predsedniku žirija, preinačena već doneta odluka o dodeli Vukove nagrade profesoru Aleksandru Đ. Kostiću. Nagrada dodeljena "partijskom radniku", pukovniku Đorđu Radišiću.

 

1974.

 

Pesnik Dragoljub Ignjatović, zbog izlaganja na simpozijumu Filozofskog društva Srbije, u Okružnom sudu u Valjevu osuđen na tri i po godine zatvora. Sprečeno otvaranje izložbe Miće Popovića u Kulturnom centru Beograda pošto je autor odbio da ukloni slike na kojima je predstavljen predsednik države Josip Broz Tito.

Sudski zabranjena knjiga Nikole J. Ristića Srbija u borbi za ostvarenje viševekovnog zaveta naših naroda zbog ,"nacionalističkog i šovinističkog" tumačenja događaja iz prošlosti. Sudski zabranjen časopis Mostovi u Titovom Užicu zbog politički nepodobne pripovetke Božura Hajdukovića, Samačka soba zvana svratište".

Sudski zabranjene Književne novine (br. 471, 1974) zbog pripovetke Predraga Stepanova ,"Smrt cimbaliste Pište". Zabranjena je knjiga Žike Milenovića Prilog o naselju Popovića Međupe s redosledom prvih doseljenika od doseljavanja do danas. Povučen iz prodaje i upotrebe u školama udžbenik Istorija filozofije, zbog priloga jednog od šestorice inkriminisanih profesora Filozofskog fakulteta, Miladina Životića.

Sudski zabranjen list Zum reporter zato što je povodom Dana republike objavio ,,vulgarnu ilustraciju" i tako uvredio Jugoslaviju. Milicija, bez sudskog rešenja, zaplenila časopis Filozofija (br. 1-2, 1974) zbog teksta Ljubomira Tadića, u kojem autor kritički govori o J. B. Titu.

Sudski zabranjen list Čik (br. 46,1974) zato što , "vređa javni moral". Zabranjena distribucija lista Politika zbog pogrešnog prikazivanja granica naše zemlje na auto-karti. Programski savet Beogradskog dramskog pozorišta skinuo s repertoara dramu Branka Pendovskog Doček, režija Ljubiša Georgijevski, nakon oštre kritike Vaska Ivanovića u listu Politika.

Komunisti Ateljea 212 i GK SK Beograda skinuli s repertoara predstavu Brane Crnčevića Batak gospodina Žorža. Beogradski izdavač , "Hronometar", odustao od drugog izdanja knjige Ko je ko u Jugoslaviji, nakon intervencije partijskih funkcionera (jer se u knjizi pominju Aleksandar Ranković i Milovan Đilas).

Skupština opštine Valjevo, na predlog Aktiva odbornika komunista, retroaktivno opozvala nagradu "Milovan Glišić" Mirku Kovaču za roman Rane Luke Meštrevića, dodeljenu dve godine ranije.

 

1975.

 

Sudski zabranjena knjiga Milije K. Malikovića Raška i njena okolina, zbog lažnog prikazivanja NOB-a i četničkog pokreta.

Sudski zabranjena knjiga Čede Vulevića Povratak predaka, zbog "crnog pesimizma štetnog za omladinu". Političkom odlukom Toda Kurtovića i Draže Markovića ukinut časopis Revija 92 (izdavač ,,Borba"), jer razotkriva ,"socijalistički svet mita, korupcije i privilegija". Povučen književni časopis Gradina zbog priče Jovana Radulovića ,"Ujakova zaostavština".

Zbog tekstova Zagorke Golubović, Mihaila Markovića, Dragoljuba Mićunovića, Miladina Životića, Ljubomira Tadića, Svetozara Stojanovića i Trive Inđića povučeni iz prodaje zbornici Problemi filozofije i marksizma, Etičko-humanistički problemi socijalizma, Sociologija i Osnovi nauke o društvu. Povučena iz štampe knjiga Karla Marksa Kritika Hegelove filozofije zbog nepodobnosti prevodioca Ljubomira Tadića. Ukinut časopis Filozofija. Bunkerisan film Jovana Aćina Ruža od betona (o radničkom štrajku), nakon oštrih političkih kritika partijskih funkcionera Špire Galovića i Žarka Papića. Lokalni političari zabranili prodaju romana Dobrila Nenadića Kiša na teritoriji opštine Arilje. Cenzurisana televizijska serija Žike Lazića Građani sela Luga, nakon napada boraca Jakova Blaževića i Draže Markovića. Advokat Srđa Popović osuđen je na godinu dana zatvora zato što je u sudnici, dok je branio pesnika Dragoljuba Ignjatovića "širio lažne vesti".

 

1976.

 

Sudski zabranjena knjiga Radovana Gajića Oganj i pepeo, jer "neistinito prikazuje društveno-političke prilike u našoj zemlji". Sudski zabranjen časopis Naša prošlost (Kraljevo) zbog prikaza knjige Novi Pazar i okolina, u kojem autor Vukan Ćulafić iznosi neistine o međunacionalnim odnosima za vreme okupacije.

Bez rešenja javnog tužioca, po nalogu političara, organi SUP Batočina zaplenili sav tiraž knjige Jeremije D. Mitrovića Batočina i okolina u prošlosti. Knjige su tajno "deponovane" na tavan milicijske zgrade u Batočini, odakle su posle pritisaka javnosti iznesene na svetlost dana tek 1991. godine!

Prvo opštinsko javno tužilaštvo u Beogradu podiglo optužnicu protiv Miroslava Josića Višnjića, zbog širenja lažnih vesti i "pisanja neistine" u pripovetci ,"Krov nad glavom", objavljenoj u listu Politika.

Komunisti izdavačkog preduzeća ,"Prosveta", Izdavački savet i Uređivački odbor časopisa Književnost (čiji je ,,Prosveta" izdavač), ocenili kao političku grešku i, "ozbiljan propust" objavljivanje proze Miroslava Josića Višnjića, "TBC - prvi zglob" u svom časopisu.

Zbog vulgarizacije NOB-a ukinut kultni strip "Dečjih novina" o partizanskim kuririma Mirku i Slavku, Nikad robom. Prekinuta serija razgovora u listu Mladost pod nazivom "Jugoslovenska filozofija danas", kako bi bila onemogućena rehabilitacija "praksisovaca".

1978.

 

Izdavač ,,Slovo ljubve" u Beogradu odustao od objavljivanja romana Vojislava Lubarde Preobraženje nakon intervencije Vase Milinčevića i GK SK Beograda. Bunkerisan crtani film Stevana Živkova Put, jer podseća na Domanovićevog , "Vođu" i vređa ličnost vođe Josipa Broza Tita. Pozorišni komad Iva Brešana Smrt predsjednika kućnog savjeta, režija Miodrag Ilić skinut s repertoara Beogradskog dramskog pozorišta jer aludira na predsednika države.

1979.

 

Sudski zabranjen roman Predraga Ćudića Ljudske slabosti. Gradski sudija za prekršaje kaznio novčanom kaznom od 10.000 dinara Milovana Đilasa zbog umnožavanja, na geštetneru, , "ilegalnog" časopisa Časovnik.

 

 

 

1980.

 

Momčilo Selić zbog priče , "Sadržaj" umnožene na šapilografu, osuđen na sedam godina zatvora. Sudski zabranjen prvi broj časopisa Javnost (urednici Dobrica Ćosić i Ljubomir Tadić).

Povučen iz prodaje i uništen časopis Delo (broj septembar-oktobar 1980) zbog pesama Gojka Đoga koje aludiraju na pokojnog predsednika J. B. Tita. Prekinuto štampanje knjiga Dragoljuba Jovanovića Muzej živih Ijudi (o Golom otoku) i Ortege Gaseta Pobuna masa (zbog mogućih aluzija na SFR Jugoslaviju).

Skinute s repertoara Narodnog pozorišta u Beogradu drame Matije Bećkovića Međa Vuka Manitoga, Miodraga Ilića San zimske noći i Dušana Jovanovića Karamazovi. Drama Aleksandra Popovića Mrešćenje šarana skinuta s repertoara Beogradskog dramskog pozorišta.

Partijski funkcioneri Vaso Milinčević i Špiro Galović sprečili objavljivanje romana Vojislava Lubarde Preobraženje. Televizijska drama Jovana Radulovića Vučari Donje i Gornje Polače bunkerisana nakon prvog emitovanja na TV Beograd i oštrih političkih napada. Na TV Beograd prekinuto emitovanje televizijske serije Vase Popovića Filip na konju.

 

1981.

 

Sudski zabranjena knjiga pesama Gojka Đoga Vunena vremena, a njen autor osuđen na dve godine zatvora. Književnik Sabit Rustemi osuđen je na četiri godine zatvora zbog priče , "Pod maskom gostiju", objavljene u časopisu Fjalja, čiji je glavni urednik Sabedini Haljiti osuđen na tri godine zatvora. Izdavač Dom omladine Beograda, kao politički nepodobnu, povukao iz prodaje knjigu pripovedaka Jovana Radulović Ilinštak.

 

1982.

 

Sudski zabranjena dokumentarna knjiga Dragana Antića Slučaj Gojko Đogo, dokumenti, jer su u njoj objavljene pesme koje su sudski zabranjene kao krivično delo. Sudski zabranjena knjiga Zapisi, jer neistinito prikazuje borbe za oslobođenje Knjaževca.*

Izdavač ICS povukao iz prodaje knjigu Esada Ćimića Politika kao sudbina. Koprodukcioni film Dušana Makavejeva Sweet movie nije dobio dozvolu za prikazivanje u Jugoslaviji zbog ,,neukusa i nepodobnosti reditelja". Programski savet Pozorišta ,"Boško Buha" u Beogradu odbio da u repertoar uvrsti dramu Jovana Radulovića Golubnjača.

Nakon političkih pritisaka, skinuta s repertoara novosadskog Srpskog narodnog pozorišta drama Jovana Radulovića Golubnjača u režiji Dejana Mijača. Skinuta s repertoara Narodnog pozorišta u Prištini drama Aleksandra Popovića Jelena Ćetković.

 

1983.

 

Ugašene Književne novine, pošto je većina članova Izdavačkog saveta, prema partijskoj direktivi, podnela ostavku. Sudski zabranjena knjiga Nebojše Popova Društveni sukobi - izazov sociologiji. Sudski zabranjen časopis Theoria (brojevi 3 i 4, 1983) zbog objavljivanja presude kojom je zabranjena knjiga Nebojše Popova. Sprečena distribucija knjige Miodraga Skulića Uzroci ekonomske krize u Jugoslaviji, na zahtev GK SK Beograda.

Nakon intervencije OK SK Kruševca, na Slobodištu sprečeno izvođenje drame Borislava Pekića Obešenjak. U Ateljeu 212 cenzurisani delovi predstave Dušana Kovačevića Radovan III, u režiji Ljubomira Draškića, jer je glavni lik (u tumačenju Zorana Radmilovića) ,"previše ličio na Šiptara".

Na predlog pravobranioca samoupravljanja i Izvršnog saveta SO Stari grad u Beogradu ukinuta Izdavačka zajednica pisaca "Zapis". Izdavačka kuća ,"Gradina" u Nišu rasturila slog zbirke pesama Ljubomira Simovića Istočnice, koja je trebalo da bude objavljena i kao separat u časopisu Gradina, i kao zasebna knjiga.

 

1984.

 

Sudski zabranjena knjiga - dnevnik o studentskoj pobuni 1968 Živojina Pavlovića Ispljuvak pun krvi.

Sudija za prekršaje Rakovice zabranio knjigu Antologija o vremenu u kojem živimo, koju su priredili Rastko Zakić i Dragan Antić (reč je o tzv. Beloj knjizi CK SK Hrvatske o politički opasnim piscima). Sudski zabranjen časopis Theoria (br. 4, 1984) zbog teksta Ljubomira Tadića ,"Uznemirenje javnosti". Sudski zabranjen list Sport (br. 9589,1984) zbog rečenice , "Štafeta mladosti predata vršnjacima iz SR Kosovo".

Sudski zabranjene Omladinske novine (br. 476, 1984) zbog teksta prenetog iz slovenačke Tribune u kojem se vređa predsednik SSSR Leonid Brežnjev.

Na zahtev javnog tužioca, iz listova Student (br. 21-22, 1984) i NON (br. 498, 1984) u štampariji izbačeni tekstovi o studentskom standardu, jer bi mogli ,"da uznemire beogradsku javnost". Sudski zabranjena satirična knjiga Rastka Zakića Ukrštene reči. Sudski zabranjena knjiga Mihaila Popovskog Tajanstveni svet masona, zbog ,,falsifikovanja istorijskih činjenica".

Zabranjen list Zum reporter zbog priloga o grafitima ,,Umetnost ulice - okupacija zidova u dvanaest slika". Zabranjena antologija savremene srpske poezije na engleskom jeziku Miodraga Perišića The taste of the eighties zbog pesama Gojka Đoga.

Pesma Bore Đorđevića ,"Kako je lepo biti glup" našla se na ,"crnoj listi" i zabranjena je za emitovanje na televizijskim i radio-stanicama.

OK SK Kruševca zabranilo je da Jugoslovensko dramsko pozorište na Slobodištu izvede dramu Kolubarska bitka, načinjenu prema romanu Dobrice Ćosića Vreme smrti. Skinute su s repertoara drame Dušana Kovačevića Maratonci trče počasni krug (Srpsko narodno pozorište), Egona Savina Ratnički rastanak (prema romanu Branka Ćopića Bašta sljezove boje) u Zvezdara teatru, Aleksandra Popovića Mrešćenje šarana (Narodno pozorište u Pirotu), Iva Brešana Viđenje Isusa Hrista u kasarni VP 2507 ("Godofest" u Beogradu, u izvođenju Amaterskog pozorišta Čukarica),Vuka Draškovića Sudija (scena Doma omladine Beograda), Esada Ćimića Politika kao sudbina (scena Doma omladine Beograda), kao i kabare Studentskog kulturnog centra Beograda Neuspeo doček  '54 (svetozarevački Dani komedije).

Direktor ,"Politike" Vukoje Bulatović zabranio objavljivanje feljtona Đorđa Ličine Život Petra Karađorđevića u listu Intervju. Miodrag Milić, jedan od šestorice učesnika ,"Otvorenog univerziteta" protiv kojih je vođen sudski proces, osuđen na dve godine zatvora (na višoj instanci kazna smanjena na godinu i šest meseci). Opozicionar Radomir Radović nađen mrtav u praznoj vikendici svoje tetke. Osnovano se sumnja da je u pitanju likvidacija političkog protivnika iza koje stoji režim...

 

                                                                       (Nastaviće se)

 

 

Iz biografije autora

 

Marinko Arsić Ivkov je rođen 1950. godine u Staparu, na severu Bačke, diplomirao je opštu književnost na Filološkom fakultetu u Beogradu i kao nezavisni intelektualac i književnik bio opozicija Titovom, Miloševićevom i svim režimima do danas, što je dovelo do njihove saglasnosti da njegovo delo marginalizuju ili prećute uz dobru pomoć kritičarskih klanova i nadležnih državnih službi. Autor je nekoliko romana i pripovedaka, a u javnosti je, uprkos svemu, najbolje bila prihvaćena njegova "Antologija srpske udvoričke poezije", koja je uvredila bivšeg, i opomenula sadašnje i buduće diktatore.

 

podeli ovaj članak:

Natrag
Na vrh strane