Tomislav Kresović, publicista

Veljko Đurić Mišina, istoričar

 

Uspon i pad srpske istoriografije

 

(Napomena: tekst koji sledi je inspirisan prilogom „Istoričari i 'istoričari'?" dr Save Vasić, objavljenog na Internet sajtu časopisa „Tabloid", jer je, po mišljenju desetak istoričara koji su ga čitali, bio odveć istinit!)

 

Demitologizacija, demistifikacija i pacifikacija su delovi projekta promene javnog mnjenja u srpskom narodu o istorijskim ličnostima i događajima. Ta „nova" politika polako ali sigurno se uočava kroz autodestrukciju, autošovinizam i autogenocid. Nas ovom prilikom zanima samo odgovor na pitanje zašto takvi projekti imaju laku prođu kod Srba!

Narod koji ne rastumači i zapamti svoju prošlost nema ni budućnost. Za narode koji na ozbiljan način ne prouče sami sebe, prošlost se po pravilu nameće i kao neizvesna budućnost. Zato se u istoriji takvog naroda pojedini događaji ponavljaju kao tragedija ili farsa. Takav je slučaj sa nama Srbima. Mi nemamo svoju kritičku istoriografiju koja bi nam rastumačila našu prošlost otprilike onaku kakva je bila! Srbi imaju fragmentarnu istoriju sa velikim diskontinuitetom, sa raznim formama „skrivene istorije" ili mistifikacijama.

Ovo je samo mali prilog - lični pogled na problem srpske istoriografije, mada se i autori nisu slagali u pojedinim rečenicama - napisan bez pretenzija da daje konačan sud, već s željom da izazove preko potrebne polemike, smatrajući da bi one mogle da doprinesu pokretanju s mrtve tačke, na kojoj stojimo već gotovo jedan vek!

 

***

U istoriji srpske istoriografije samo jednom je objavljena Enciklopedija srpske istoriografije (Beograd, 1997, 762 str.), priređivači su Rade Mihaljčić i Sima Ćirković, tada profesori srednjevekovne istorije na Odeljenju za istoriju Filozofskog fakulteta u Beogradu. Enciklopedija je sastavljena iz tri dela: Priručna dela (u kome su podaci o sintetičkim pregledima srpske prošlosti, najznačajnija izdanja izvora, istorijska periodika i bibliografije), Ustanove (sa podacima o naučnoistraživačkim ustanovama) i Istraživači i pisci (sa podacima o 937 autora koji su pisali o srpskoj prošlosti). U trećem poglavlju su navedeni i brojni stranci koji su se bavili srpskom istorijom. Vreme je, međutim, uveliko pregazilo ovu Enciklopediju! Jer, događaji koji su se zbili tokom protekle dve decenije, a kod drugih naroda to se zbiva otprilike za jedan vek, bili su i posledica nepoznavanja novije istorije! Uzgred, gotovo svi radovi objavljivani u socijalističkoj Jugoslaviji, a to su pretežno o istoriji „radničkog pokreta, Partije i Tita", otišli su u ropotarnicu naučne istoriografije.

U ministarstvima kulture, prosvete i nauke ne postoje baze podataka o, na primer, istoričarima sa njihovim biografskim i bibliografskim podacima. U tim ministarstvima nema na jednom mestu ni podataka o naučno-istraživačkim projektima iz kojih bi se lako moglo videti čime se bave pojedini instituti. Čini nam se da je bez takve baze podataka gotovo nemoguće sagledati stanje (i perspektive) srpske istoriografije. Ima dovoljno osnova za tvrdnju da će naša istoriografija biti u nekom zapećku evropskih nauka. Da slika o istoriografiji bude još poraznija, tome doprinosi i činjenica da arhivi u Srbiji, pored ostalog, nemaju savremene vodiče kroz fondove a o tehnološkom zaostajanju da i ne govorimo.

 

***

Pod pojmom „istoričar" podrazumevamo ličnost koja je završila prvenstveno studije istorijskih nauka i koja je dala svoj doprinos istraživanju prošlosti. U javnosti se koristi isti pojam i za one koji su objavili radove različitih kvaliteta i kvantiteta, kao i za one koji su magistarska i doktorska zvanja stekli na katedrama za istoriju pojedinih fakulteta a da su pre toga završili druge studije. Takvi se, prema našem mišljenju, ipak, ne mogu tretirati kao istoričari. Čast izuzecima!

Najviše istoričara je zaposleno u institutima i na fakultetima, a znatno manje u arhivima, muzejima i bibliotekama. Mada u osnovnim i srednjim školama ima školovanih istoričara, njihov doprinos istoriografiji je gotovo zanemarljiv.

Teško je istoričare podeliti u određene grupe. Jedna od podela može se izvršiti prema temi istraživanja: istraživači srednjevekovne, novovekovne i savremene istorije. U svakoj od njih postoji mogućnost novih podela...

Postoji posebna grupa: autoriteti. Doduše, njih je malo!

Prema „školama", istoričari se mogu svrstati u: nemačku, francusku, britansku, rusku, američku...

Pripadnost nekim političkim organizacijama pojedinih istoričara odrazila se i na njihov stvaralački opus. Posledica toga dovodi i do sledeće podele: monarhisti, republikanci, komunisti, nacionalisti, soroševci, slobodni zidari...

Najnovije političke, ali i materijalno-ekonomske, prilike stvaraju posebnu vrstu istoričara: pripadništvo vrhovima političkih stranaka obezbeđuje dobre rukovodeće pozicije u raznim institucijama. A to su diplomate, direktori velikih državnih preduzeća...

 

***

Pisanje o srpskom narodu može se okarakterisati kao: nacionalno kritički i sintetički, anacionalno kritički i propagandno.

Mada je bilo više pokušaja pisanja istorije srpskog naroda odnosno istorije Srba, izdvajaju se Vladimir Ćorović i Stanoje Stanojević. Zajedničko im je da su tekstove pisali u jugoslovenskom duhu, a to znači i dovoljno neutemeljenih tvrdnji. (Tako je, na primer, Ćorović u delu Ujedinjenje, objavljeno u Beogradu 1928, na strani 86 pisao da se „Crna Gora za vreme sloma Srbije 1915. godine držala veoma bedno", šest godina kasnije, kao akademik Srpske kraljevske akademije, u knjizi Istorija Jugoslavije, na stranama 566-568, demantovao samoga sebe tvrdnjom da se vojska Crne Gore „borila hrabro na Mojkovcu"!)

Jeremija D. Mitrović nije patio od jugoslovenstva, pa je njegova Istorija srpskog naroda bolja u odnosu na Ćorovića i Stanojevića. Baš zato je i prećutan!

Istorija srpskog naroda grupe autora, objavljena u šest tomova, to jest 10 knjiga, u izdanju Srpske književne zadruge, pisana je u pojedinim delovima sa pozicija levičarske ideologije. Bez obzira na to, ipak je najkompletnija u svakom pogledu.

Posebno mesto ima trotomna Istorija srpske državnosti objavljena tokom protekle decenije. Iz više razloga, a najvažniji je u činjenici da je Srbija u središtu interesovanja, što predstavlja veliki napredak. Vredno je naglasiti da se treća knjiga Ljubodraga Dimića Srbija u Jugoslaviji završava početkom raspada Jugoslavije 1990. godine.

Nova istorija srpskog naroda, priredio Dušan Bataković, (Beograd, 2000), četvorice autora, od kojih su dvojica školovani istoričari, jedan pravnik a jedan filozof, samo je pregled događaja po slobodnom izboru, i bez ijedne nove naučno utemeljene interpretacije.

Kratka istorija Srba Mire Radojević, Tibora Živkovića i Marka Šuice (Beograd, 2011), mada pretencioznog naslova i bespotrebnog dela o događajima pre Velike seobe, ipak predstavlja veoma koristan podsetnik ne samo za pripadnike srpskog naroda.

 

***

Istorijska nauka u Srbiji decenijama nije ni autohtona niti samostalna. Ona je „cepana" posle Prvog svetskog rata na integraliste - Jugoslovene sa masonskim uticajem, i nacionalne istoričare, koji će pred Drugi svetski rat biti neutralisani ili u vreme okupacije Srbije „poništeni".

Istorijska nauka u Srbiji između dva svetska rata zasnivala se na autoritetima kao što su Slobodan Jovanović, Vladimir Ćorović, Grgur Jakšić, Vasilj Popović i „crnorukac" Vasa Čubrilović. Uočljivo je da je među njima najmanje školovanih istoričara! Kritički srpski istorijski iskoraci bili su retki i kao takvi dolazili su pod veliki pritisak vlasti. Ta nauka bila je, uglavnom, naklonjena „dvorskoj politici" dinastije Karađorđević, a to znači bez istoriografske kritike procesa stvaranja nove države i predaje suvereniteta Kraljevine Srbije Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca kasnije Jugoslaviji.

Drugi svetski rat, vojno-okupaciona teritorija Srbija, i vlada generala Milana Nedića sa nemačkim vojno-upravnim protektoratom, poništili su temelje srpske istorijske nauke uz plansko pljačkanje arhiva državnih službi, Srpske kraljevske akademije i uništenje u plamenu fondova Narodne bibloteke.

Veći deo srpskih nacionalno prosvećenih istoričara nestao je u vihoru Drugog svetskog rata ili se kasnije našao na listi „narodnih neprijatelja", dok se manji broj srpskih intelektualaca priklonio partizanima Josipa Broza Tita, ili se kasnije opredelio za komunistički režim i prihvatio aktivnu saradnju. Masoni istoričari ili su nestajali u kandžama nemačkog (logor Banjica u Beogradu) i Nedićevog režima u Srbiji, ili će kasnije pristati da rade za novi poredak Komunističke partije Jugoslavije.

Teško je utvrditi da li je u Kraljevini Jugoslaviji neko pročitao Arnolda Tojnbija i njegovo delo Proučavanje istorije, objavljeno 1933. i 1939. godine. To se odnosilo i na posleratnu Jugoslaviju. Da je to urađeno, primetilo bi se u nekoj od knjiga objavljenoj posle 1945. godine.

Prva posleratna decenija karakteristična je po (nikad javno izrečenoj) zabrani proučavanje novije srpske istorije 19. i prve polovine 20. veka. U srpskoj emigraciji odnosno rasejanju, jedan broj istoričara, publicista i političara pisao je o savremenim temama novije srpske i jugoslovenske istorije i to je bio vrhunac saznanja. Ti radovi su patili od nekorišćenja arhivske građe, izuzetak je Ivan Avakumović, što je i razumljivo.

Poslušnička vlast u Srbiji (oličena u Petru Stamboliću, Dragoslavu Markoviću i epigonama) „dozvolila" je da se srpska istorija proučava u domenu srednjeg veka, ali ne i istorija od Prvog srpskog ustanka (1804) do kraja Prvog svetskog rata (1918). Dokaz za ovu tvrdnju može biti i obim obeležavanja 150-ogodišnjice Prvog srpskog ustanka. Uzgred, forsiranje obeležavanja tog ustanka poslužilo je perfidnom sklanjanju drugih ustanaka protiv turske osmanlijske vlasti. 

Posebno je značajna politizacija istorijske nauke i istorijskih događaja u kontekstu vlasti Brozova režima. Podsećamo na jedan primer koji pokazuje snagu politike i njen uticaj na nauku: kada je 1953. godine pokrenut zahtev za obnovu takozvanog Solunskog procesa, koji je 1917. godine bacio anatemu i smrtnu kaznu na pukovnika Dragutina Dimitrijevića - Apisa, Aleksandar Ranković, nominalno drugi čovek u Jugoslaviji, iskoristio je da se Apis proglasi nevinim i optuži prestolonaslednik i regent Aleksandar Karađorđević za montirani proces. Te godine, Milan Ž. Živanović, čiji je ujak bio Apis, (sin Živana Živanovića, pisca Političke istorije Srbije, Beograd, 1923-1924,) branio je doktorsku disertaciju pod nazivom „Solunski proces 1917". Članovi komisije bili su akademici Srpske akademije nauka Moša Pijade (prevodilac Kapitala Karla Marksa, zajedno sa Rodoljubom Čolakovićem, u godinama tamnovanja u Sremskoj Mitrovici) i Viktor Novak, i profesori Univerziteta Jovan Đorđević i Milan Bartoš. Doktorat je odbranjen, a neki članovi komisije poput Pijade, Bartoša i Đorđevića kasnije su se, uz primedbe i ograde, distancirali od  Živanovića i njegovog rada. Doktorat odbranjen 1. juna 1953. godine poslužio je za političku borbu, a sam autor je kasnije marginalizovan mada je objavio studije Dubrovnik u borbi za ujedinjenje 1908-1918 godina (Beograd, 1962) kao i Bibliografija SKZ 1892-1967 godina" (Beograd, 1967). Doktorat Milana Ž. Živanovića je objavljen 1955. godine u izdanju „Savremene admiinstracije" kao knjiga Srpske akademije nauka.

Iz tog perioda vredno je pomenuti da je Brozova vlast dozvolila traganje za raznim arhivama i nacionalnim blagom i za te poslove „iznajmljen" je diplomata i arhivar Vojislav Jovanović Marambo, koji je sačinio „spisak" takozvane „ukradene istorije" i nacionalnog kulturnog blaga Srbije prvenstveno od strane stručnjaka Nemačkog Rajha a potom država njegovih satelita. Istovremeno, ta ista vlast nije godinama dozvoljavala da se njegova saznanja objave!

Nosilac jugoslovenske istoriografije i delom nacionalne u Beogradu bio je akademik Vaso Čubrilović, koji je bio „siva eminencija" istorijskih metoda i izučavanja nacionalne istorije i političkih partija u 19. veku do 1914. godine.

Učenik po metodama istraživanja Vase Čubrilovića je publicista Vladimir Dedijer, koji je razvio novu istorigrafiju Narodno-oslobodilačke borbe i ličnosti Josipa Broza Tita, afirmišući istorijske i političke memoare kao bitne izvore. Dedijer je stvorio novi diskurs izučavanju partizanske revolucije što se pretvorilo u impozantan projekat Zbornici dokumenata Narodnooslobodilalačke borbe u gotovo dve stotine tomova. Uzgred, ti zbornici obiluju bezbrojnim falsifikatima kojima je trebalo retuširati istoriju građanskog rata među Srbima u korist komunista.

Ipak, Dedijer se početkom šezdesetih godina osmelio da napiše Sarajevo 1914 i tu je ozbiljnije ušao u sukob s  komunističkom vlašću. (Drugo izdanje nije prevaziđeno do današnjeg dana kad je reč o tom događaju!)

Do sloma biše Jugoslavije i dolaska na vlast u Srbiji Slobodana Miloševića 1986. i kasnije nacionalna istorija dobija svoj prostor u radovima profesora Branka Petranovića, koji formira „istorijsku školu" forsirajući desetak svojih nekadašnjih studenata u istraživanju različitih tema. Uzgred, Petranović se „osmelio" da napiše Srbija u "rugom svetskom ratu 1939-1945. godine, što se može tumačiti i kao odgovor na knjigu publiciste Borivoja Karapandžića Građanski rat u Srbiji 1941-1945. godine objavljenu u emigraciji.

Druga grupacija su istoričari poput Milorada Ekmečića sa svojim kapitalnim delima Ratni ciljevi Srbije 1914. godine i Stvaranje Jugoslavije 1790-1918. godine, Čedomira Popova i njegovog rada Istočno pitanje i srpska revolucija 1804-1918. godine, Andreja Mitrovića sa radovima Prodor na Balkan i Srbija 1908-1918 i Srbija u Prvom svetskom ratu. Prvo pomenuto Mitrovićevo delo može se posmatrati i kao nastavak i dorada dela Odnosi između Srbije i Austrougarske u 20 veku Vladimira Ćorovića.

Pad komunističkog režima u Srbiji samo se transformisao u tranzicioni oblik višetranačke politike sa dominacijom bivše komunističke oligarhije, konvertita i neomarksističke opozicije. Od vremena nastanka famoznog radnog materijala „Memorandum SANU",  ključni akteri Srpske akademije nauka i umetnosti postaju neka vrsta „gurua" nove srpske politike na kraju Brozove Jugoslavije i početku Miloševićeve „skraćene" ili „marionetske" Jugoslavije. Okosnica istorijske nauke i društvene svesti je oko desetak akademika i nekoliko instituta koji su „projektovali" srpsku istoriju novijeg doba, posebno od 1914, 1941. do 1991. godine.

Pri SANU i Balkanološkom institutu 90-tih godina prošlog veka dominiraju srpsko-hrvatski sukobi 1941-1945. i 1991-1995. godina, pod okriljem akademika Vasilija Krestića, a odnos građanskih ratova u Bosni i Hercegovini 1991-1995. godina i koreni sukoba u Prvom i Drugom svetskom ratu u Bosni i Hercegovini, pod okriljem akademika i „izbeglicom" iz Sarajeva Miloradom Ekmečićem.

Ekmečić je pokazao umerenost i istorijski racionalnim u definisanju sukoba i posebno pitanja „velike Srbije" u delima austrijskih i nemačkih autora.

Krestić je pokazivao visoki stepen politizacije istorijske nauke u oblasti u kojoj radi i to je odgovaralo pragmatskoj politici Slobodana Miloševića i Vojislava Šešelja, a kasnije i Vojislava Koštunice. Sistematski se štampaju knjige o „korenima" sukoba Srba i Hrvata dok su Milošević i Tuđman, kao pravi prijatelji, „delili" interese na prostorima bivše Jugoslavije!

Ono što zabrinjava je najmanje proučavanje srpsko-srpskih odnosa u 20. veku, pre svega u vreme srpskog građanskog rata u okviru Drugog svetskog rata, srpske nacionalne ideje u Kraljevini Jugoslaviji i slično. Ponešto se objavljivalo iz publicističko-istorijskog žanra poput kompilativne knjige Vase Kazimirovića Srbija i Jugoslavija 1914-1945. godina.

 

***

Ideolog nove politike Srbije od sredine 80-tih godina sve do dolaska na vlast kao predsednik Savezne republike Jugoslavije postao je akademik Dobrica Ćosić, koji sa grupom bivših partizana i komunista (Antonije Isaković, Mihajlo Marković i drugi) podržavao dominaciju Odeljenja za istorijske i društvene nauke SANU kao novog „agitpropa" Miloševićeve Srbije. Ozbiljniji istoričari, poput Andreja Mitrovića, Čedomira Popova ili delom Milorada Ekmečića, ostali su po „strani" ili su marginalizovani. Moć nacionalne politike Slobodana Miloševića i retirike Vojislava Šešelja o „srpskim zemljama" pratio je epigonski rad istoričara Veselina Đuretića, koji se, inače, prvi osmelio da u Jugoslaviji objavi veoma dokumetovan rad na temu građanskog rata 1941-1945. Jugoslaviji u kontekstu evropskih zbivanja, ali je kasnije otišao u tabor istorijskih „propagandista".

Jak je uticaj tajnih službi, pre svega SDB i KOS na SANU i „idejno jezgro", sa namerom da se preko nacionalnih institucija vodi „istorijsko-propagandni rat" protiv protivnika Srbije i srpskog naroda u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini. Tako je SDB „stvorila" Jovana I. Deretića sa namerom pravljenja nove slike o Srbima na Balkanu „pre i posle" Hrista. Deretić se uklapao sa svojim „studijama" u tim za „propagandno-psihološko ratovanje" vlasti Slobodana Miloševića, poznat kao grupa „69".

 

***

Srpska istorijska nauka nije tražila odgovore za dubinu nacionalnog poraza i konfrontacije ne samo sa drugim narodima, već i sa sopstvenom neslogom. Takvi odgovori nisu dati niti je to bio predmet izučavanja. U međuvremenu, zapadni istoričari, pre svega iz Nemačke, Velike Britanije, Francuske i SAD, pripremali su teren za ono bombardovanje 1999, otimanje 2008. i izdaju 2013. godine Kosova i Metohije.

Srpska istoriografija se u periodu 1990-2000. godina na krajnje zabrinjavajući način bavila analizom mogućih ishoda oko Kosova i stava Srbije. Još uvek zabrinjava izvesna pasivnost na spoznaje britanske politike i Vatikana prema Srbiji i Kosovu od strane akademika Dragoljuba R. Živojinovića, koji će tek u zborniku Nadmeni saveznik i zanemareno Srpstvo - Britansko-srpski odnosi 1875-1941 (Beograd, 2011) nešto slobodnije reći o našim zabludama o bitanskoj politici prema Srbiji u 20. veku.

 

***

Nakon rušenja Slobodana Miloševića s vlasti jedan broj „nacionalnih" istoričara se približio Vojislavu Koštunici, prvo kao predsedniku Savezne republike Jugoslavije i kasnije kao premijeru Srbije 2004-2008, ali samo da bi dobili „zaštitu" i potrebu za daljim „istraživanjima". Na drugoj strani oko vlade DOS-a i Zorana Đinđića okupila se „kritička" istoričarska inteligencija pomešana sa Soroš-Fulbrajtovcima u analizi pogubne politike vlasti Miloševića. Međutim, niti Koštuničini niti Đinđićevi „istoričari", mada raspoređeni u više instituta, još uvek ne daju strateške odgovore na izazove Srbije u 21. veku i pre svega srpsko-srpskim odnosima i stavu prema najnovijoj istoriji.

Formira se „ekipa" oko dr Latinke Perović, nekadašeg visokog partijskog borca protiv „velikosrpskog nacionalizna", bliskog saradnika Josipa Broza, čiji članovi kroz novu „demokratsku vlast", koristeći svoj uticaj u sredinama izvan Srbije, i domaćih masona, radi na novijoj srpskoj istoriografiji, a u arhivama i institutima na projektima pripreme takozvane „politike denacifikacije Srbije" uz primese autošovinizma, vidljivog u nastupima Dubravke Stojanović i Nikole Samardžića, profesora na Filozofskom fakultetu u Beogradu.

Posebno mesto zauzima akademik Sima Ćirković jer je bio vidno „blokiran" u SANU preko političkih kanala i nove vlasti. To se dobro videlo i po tragičnoj sudbini engleskog izdanja knjige Srbi među evropskim narodima, koja je, navodno, po jednim izvorima, raspodata u tiražu od 1500 primeraka, a po drugim najveći deo je „stradao" u magacinu distributera zbog „pucanja" vodovodne cevi u susedstvu! Ova kapitalna studija opisuje Srbe i Srbiju od doseljenja na Balkan do pada Miloševićevog režima. Istini za volju u Srbiji više nema ove knjige štampane 2004. godine i skoro „raspodate" 2005. godine, ali se može kupiti u prevodu i na hrvatski, ruski, engleski.

Evidentno je da je jedan broj istoričara, poput akademika Ćirkovića, koji više nisu u životu, a to su akademici Radovan Samardžić i Čedomir Popov, bio vidno srajnut od strane „novog talasa" okrenut ka Evropskoj uniji i kritičkom preispitivanju Srbije i Srba u 20. veku.

SANU nije ni u jednom ozbiljnom tonu dalo svoj doprinos pogledu na Kosovo i Metohiju i predlozima državne politike Srbije. Isto to važi i za ključne nacionalne istorijske institute, Arhiv Srbije i Arhiv Jugoslavije.

 

***

Kroz čitav 20. i prvu deceniju 21. veka dominiraju istoričari globalisti, komunisti, monarhisti, masoni ili propagandisti.

Srbiji nedostaju nacionalno odgovorni istoričari rasterećini politikom, vlašću ili sujetom. To je potrebno Srbiji da bi objasnila „samu sebe" a ne da to objašnjenje dobija od Noela Malkoma ili Holm Zunhausena.

Tragično je što u Srbiji nema savremene srpske istorijske škole nego istoriografije Srbije, koja se isključivo bazira na Srbiju i to onu pretkumanovsku ili Brozovu federalizovanu sa pokrajinama. (Zanimljivo bi bilo porediti teme diplomskih radova na odeljenjima u Novom Sadu i Beogradu, i shvatiti koliko je i na tom polju izvršena federalizacija to jest regionalizacija Srbije.)

U udžbenicima istorije za osnovne i srednje škole opis Srbije u 20. veku je toliko istorijski „tanak", da učenici dobijaju površnu sliku o svojoj nacionalnoj istoriji. Pošto je današnja Srbija obnovila samostalnu državnost izgubljenu državnim udarom regenta i prestolonaslednika kralja Aleksandra Karađorđevića 1. decembra 1918. godine, red je da se istoričari potrude da za učenike, ali i studente istorije, urade modernije i kritičnije udžbenike nacionalne istorije, bez retuša i redukcije ili prećutkivanja važnih ličnosti od 1804. godine do danas. Mladi moraju da imaju jasniju sliku o svojoj državi i narodu u poslednja dva veka da bi razumeli zašto se „otima" Kosovo i Metohija, zašto su prognani Srbi iz Hrvatske, zašto postoji Republika Srpska od 1995. godine. Istovremeno mladi u Srbiji moraju da imaju predstavu o tome ko su u poslednja dva veka bili saveznici naše države, ko protivnici državnosti Srbije i nacionalnog oslobođenja. Mladi moraju da imaju celinu o stradanju Srbije u 20. veku, da se ona ne bi ponavljala i u 21. veku.

Zašto je sve to važno? Upravo zbog velike strategije da se 2013. godine ponište tekovine Balkanskih ratova 1912-1913, i da se pritiscima na Srbiju otme Kosovo i Metohija u ime puta ka Evropskoj uniji i nemačkoj novoj dominaciji na Balkanu i Evropi uz podršku SAD i njenog partnera Velike Britanije. U isto vreme namera je da se zaokruži „kažnjavanje" Srbije do 2014. godine na 100-godišnjicu Prvog svetskog rata, koji nikada nije oprošten Srbiji zbog rušenja austorougaske monarhije i sloma nemačkog carstva 1918. godine. Srbija je bila „kap" u punoj čaši za rušenje „starog sveta" i nastajanja „Nove Evrope". Sve se radi prema Srbiji na „naučnoj osnovi" uz jaku real-politiku koja se zasniva na sili i interesima stranih faktora uvezanih sa domaćim izabranim strukturama kao „insajderima" nove  političke istorije.

Još tragičnije je da danas u Srbiji nema „kritične mase" istoričara koji žele i mogu da objektivitiraju i racionalizuju savremenu istoriju Srbije u periodu od poslednjih 30 godina i da se bez ostrašćenosti i tutorstva izvan Srbije pruži sveobuhvatna ocena takozvane „žive istorije" bar u ozbiljnijem kontekstu.

Srbija na putu ka Evropskoj uniji i drugim integracijama treba sama sebe da „posipa pepelom" i to na istorijsko-naučni i političko-medijski način uz eliminisanje nacionalne istoriografije i afirimisanje kritičkog proevropskog, pre svega pronemačkog, stava da Srbija treba da se kreće u zoni  naučnog „samokažnjavanja i samoponiženja", koji vodi u dužu etapu pročišćenja i takozvanu denacifikaciju kao vid nacionalne i istorijske katarze.

Nemačka istoriografija i politika smatra da Srbiju početkom 21. veka treba anatemisati i poraziti teže nego što je ona sama 1945. godine posle sloma nacizma to doživela. Nemačka želi da jasno kaže da ne bi bilo Prvog svetskog rata da nije bilo Srbije 1903, 1908, 1912, 1913. ili 28. juna 1914. i Sarajevskog atentata. Istovremeno, kroz nemački uticaj na raspad bivše Jugoslavije i priznanje Hrvatske, Slovenije i Bosne i Hercegovine kažnjavaju se Srbi i Srbija i za otpor u Drugom svetskom ratu Trećem Rajhu. Nemački istoričari žele da kažu kako genocid i zločini nisu bili samo „njihov izum" u 20. veku u Evropi, već i „neprilagođenih" Srba i Srbije. (To je najvidljivije u doktorskoj disertaciji Aleksandra Korba 2012. odbranjenoj u Nemačkoj u kojoj relativizuje hrvatske ustaške zločine i tretira ih kao odgovore na srpske pobune a nagrađenoj nagradom „Andrej Mitrović" od nekoliko ličnosti koje je predvodila Ljubinka Trgovčavić, nekadašnja pripadnica Centralnog komiteta Saveza komunista Bosne i Hercegovine; kao i u plasiranju poluistina o logoru na Starom sajmištu u Zemunu na teritoriji Nezavisne Države Hrvatske, sa tvrdnjama da je to bilo u Srbiji, tadašnjoj vojno-okupacionoj teritoriji, i tako dalje). Upravo zbog toga Srbiji je potreban kao „hleb nasušni" otvorena, kritička i na arhivi zasnovana nacionalna istorija modernog doba.

 

***

Arhivi i dalje ostaju zatvoreni ili se selektivno po projektima otvaraju. Vredno je pomena da su decenijama „čuvari" arhivske građe u Arhivu Jugoslavije dolazili kadrovi iz Crne Gore. Da stvar bude još kompleksnija, taj arhiv godinama nema direktora!

Posle Milorada Radevića, kadra Socijalističke partije Srbije, u Arhiv Srbije je postavljen Jovan Pejin, istoričar arhivista iz „kuće", specijalista za srpsko-mađarske odnose. On je bio kratko jer su ga smenili DOS-ovi ministri, to jest Žarko Korać, u paketu sa Dragomirom Antonićem, direktorom Etnografskog muzeja. Postavljena je istoričarka Vjera Mitrović, ličnost bez ikakvog ugleda kako u arhivistici tako i u istoriografiji. Potom je postavljen istoričar dr Miodrag Perišić, blizak saradnik Dušana Mihajlovića, bivšeg ministra policije i podpredsednika vlade u vreme DOS-a (inače masona). Perišić slovi kao sledbenik „nauke" Latinke Perović - ponikao je u Instititu za noviju istoriju Srbije (nekadašnji Institutu za istoriju radničkog pokreta Srbije). Pored svega toga, i bibliografija mu je previše „tanka" jer nema, osim objavljenog zapaženog doktorata, ništa trajnije u istoriografiji.

U vreme DOSa istoričarka Branka Prpa je bila direktorka Istorijskog arhiva Beograd, takođe bliska Dušanu Mihajloviću. Prpa je imala nekoliko skandala: prvo sa izložbom na kojoj je prikazana Savezna Republika Jugoslavija kao napadač u ratu sa NATOom, drugi sa publikacijom o logoru na Banjici u Beogradu. Poslednjih godina „proslavila" se objašnjenjima da je nemački logor na Starom sajmištu bio na teritoriji Nedićeve Srbije... Posle nje, po koalicionom ključu, Socijalistička partija Srbije je postavila za direktora Dragana Čačića, ličnost bez ikakvog mesta u arhivistici i istoriografiji.