Propadanje

Evropska unija, svet i Srbija: između bogataša i siromaha

Veliki sviraju, mali igraju

Srbija zvanično i dalje zagovara ideju pridruživanja Evropskoj uniji, a ludilo vladajućeg režima pod vođstvom Aleksandra Vučića, otišlo je toliko daleko, da se istovremeno radi i na aktivnom učešću na tržištu Evroazijske unije, bez obzira što se radi o danas nepomirljivim blokovima, ništa manje podeljenim nego u vreme takozvanog hladnog rata u dvadesetom veku. Evropska unije koja je glavni trgovinski partner Srbije, ne gleda blagonaklono na kineski kapital koji preko ovog dela Balkana ulazi i na ostatak kontinenta. Ruska federacija je protivnik evroatlanskih ideja u Srbiji, posebno u trgovinskim odnosima. Može li Srbija sa ovakvim režimom da očuva ostatke svoje nacionalne ekonomije? Kako izgleda BDP zemalja kandidata za članstvo, a kako mogućih kandidata? Šta govori prikaz ekonomskog stanja EU i svetske trgovinske mape, i može li se iz toga postaviti pitanje: kome carstvu se privoleti? Jer, "teorija" samozvanog Vođe o neutralnosti Srbije (ekonomskoj, vojnoj itd), nije održiva u današnjem svetu. O svemu tome, analizu je napravio Miodrag K. Skulić, naš ugledni ekonomista i stalni analitičar Magazina Tabloid.

Miodrag K. Skulić

Godine 1957. šest država Evrope osnovalo je prethodnika Evropska unija - Evropsku ekonomsku zajedncu: Zapadna Nemačka, Francuska, Italija, Holandija, Belgija i Luksemburg. Hrvatska je poslednja primljena država (1. jula 2013). Da bi neka država pristupila u članstvo Evropske unije, država mora ispuniti ekonomske i političke zahteve, poznate kao kriterijumi iz Kopenhagena, koji zahtevaju od kandidata da ima: demokratsku vladu, slobodno tržište, zajedno sa odgovarajućim slobodama i ustanovama i poštovanje vladavine prava.

Proširenje Unije je uslovljeno saglasnošću svih postojećih članova i kandidata usvajanjem postojećeg zakona Evropske unije poznatog kao pravna stečevina. Sve države, bez obzira na veličinu i bogatstvo imaju jednako pravo glasa. Ujedinjeno Kraljevstvo je 1. jula 2016. godine je održalo referendum o članstvu u Evropskoj uniji, kada je sa 51,89 odsto glasova doneta odluka o napuštanju, tj. izlasku iz Evropske unije. U nekim oblastima uvedeno je većinsko glasanje, tamo gde veće države imaju više glasova od manjih. Oktobra 1990. godine Nemačka Demokratska Republika pristupila je Saveznoj Republici Nemačkoj, automatski postajući deo Evropske unije.

Kandidati za članstvo su zemlje Zapadnog Balkana: Srbija, Albanija, Makedonija, Crna Gora. Ove četiri zemlje sa Zapadnog Balkana imaju dole prikazanu veličinu bruto društvenog proizvoda:

Sa 77.712 milijardi dolara bruto društvenog proizvoda ovih pet zemalja predstavlja samo 0,42 odsto ukupnog bruto društvenog proizvoda Evropske unije, ali se njihov prijem u punopravno članstvo odlaže godinama, a neke od njih neće biti primljene ni do 2.025. godine. Tursko pitanje ulaska u Evropsku uniju, od osamdesetih godina ostalo je sporno pitanje, a potencijalni kandidati su: Bosna i Hercegovina i Kosovo. Takozvana Republika Kosovo je jednostrano proglašena država na teritoriji Republike Sirije.

Bosna i Hercegovina zauzima površinu od 51.197 km2 i u 2017. godini je imala 3.507.000 stanovnika, a ostvaren je bruto društveni proizvod u toj godini u visini 18,2 milijarde dolara, što po stanovniku u proseku iznosi 5.180 dolara. Švajcarska, Norveška i Lihtenštajn su države koje ne žele da uđu u Evropsku uniju, ali sa njom imaju specijalne sporazume. Teritorija Grenada, koja je sastavni deo Danske, je na referendum još 1979. godine napustila sve evropske institucije. Švajcarska, ima površinu od km2, sa stanovnika i bruto društvenim proizvodom u 2017. godini u iznosu od 679 milijardi dolara, što je 16,4 puta više od Srbije. To jasno govori o ekonomskoj snazi ove države, koja je po BDP osma u Evropi, odmah iza Nemačke, Britanije, Francuske, Italije, Španije, Rusije i Holandije, sa BDP po stanovniku od dolara godišnje, što je odmah iza Lihtenštajna.

Izvan Evropske unije ostale su države bivšeg Sovjetskog Saveza:

* Ruska Federacija,

* Ukrajina.

* Belorusija,

* Gruzija,

* Moldavija

Za ovih pet zemalja prikazujemo osnovne ekonomske podatke:

Evo kratkog opisa malih evropskih država koje nisu članice Evropske unije: Island, Andora, San Marino, Monako i Vatikan. Island, nezavisna ostrvska zemlja, smeštena na granici Atlanskog i Severnog ledenog okeana, na severozapadu evropskog kontinenta Država obuhvata teritoriju površine 103.000 km2. Pored glavnog ostrva u sastavu države Island nalazi se još 36 manjih ostrva. U ovoj državi živi populacija od oko 350 hiljada ljudi, prema proceni iz 2018. godine, što je u proseku 3,2 stanovnika po km2. Treba imati u vidu da u glavnom gradu Rejkjaviku i njegovoj bližoj okolini živi 2/3 stanovništva ove ostrvske države. Ukupan bruto društveni proizvod u 2017 godini iznosio je 23,9 milijardi dolara.

Andora ili službeno Kneževina Andora je mala kneževina bez izlaza na more u jugozapadnoj Evropi, smeštena u istočnim Pirinejima i graniči se sa Francuskom i Španijom. Andora je šesta najmanja nacija u Evropi sa 468 km2 i sa populacijom od 85.000 stanovnika. Bruto društveni proizvod u 2017. godini iznosio je nešto više od tri milijarde dolara. San Marino, zvanično Republika San Marino, država je u južnoj Evropi, na istočnom kraju Apenina, u potpunosti je okružena teritorijom Italije. Površina ove male države je 60,57 km2, na kojoj po popisu iz 2002. godine stanovništvo broji 28.753 osobe, od toga su 83,1 odsto osobe rođene u San Marinu. Na km2 je 475 stanovnika. Ukupan bruto društveni proizvod u 2017. godini iznosio je 1,66 milijardi dolara.

Monako, zvanično Kneževina Monako, druga je najmanja država na svetu i najmanja država zapadne Evrope, nalazi se na Azurnoj obali Sredozemnog mora i graniči se sa Francuskom. Na 2,02 km2 živi 38.695 stanovnika. Vatikan, najmanja je nezavisna država na svetu, nalazi se u središtu Rima, na površini od 44 hektera, odnosno 0,44 km2. U Organizaciji UN ima status zemlje posmatrača, pod imenom Sveta stolica. U Vatikanu živi hiljadu stanovnika.

Zavisne teritorije u Evropi, koje nisu države, su: Gibraltar, Farska Ostrva, Ostrvo Man i Kanalska ostrva. Farska Ostrva obuhvataju 1.399 km2 sa 49.290 stanovnika, a u 2017. godini imala su bruto društveni proizvod nešto manje od 2,2 milijarde dolara. Kanalska ostrva ili Normanska ostrva nalaze se u kanalu Lamanša, zajedno ostrva imaju oko 160.000 stanovnika i 196 km2. Smatraju se kulturnim delom Normadije. Nisu deo Ujedinjenog Kraljevstva, nego su krunski posed kraljevske kuće. Ovakav status ima i Ostrvo Man, koje je znatno veće jer ima površinu od 576 km2, ali ima manju naseljenost jer na njemu živi 84.287 stanovnika.njihovi stanovnici su britanski državljani. Gibraltar ima 6,8 km2 sa 34.571 stanovnikom.

To je slika Evrope i Evropske unije, nakon koje donosimo niže dati tabelarni pregled o površini u km2, broju stanovnika, bruto društvenom proizvodu (BDP) iz 2017. godine i BDP po stanovniku u toj godini.

Evropske države, uključujući sve države članice Evropske unije, bez Kipra, koga Svetska banka svrstava u azijske zemlje, imaju 23,2 miliona kvadratnih kilometara poseda, od čega Rusija, kao evroazijska zemlja poseduje 17,1 milion km2, što je 73,8 odsto ukupne površine kopna svih evropskih država, dok sve ostale države poseduju samo 26,2 odsto. Sovjetski Savez je pre raspada posedovao 21 milion km2, pa nakon osamostaljivanja Ukrajine, Belorusije, baltičkih država, država kaspiskog zaliha i drugih površina koja je posed Rusije, ostala je na tih 17,1 milion kvadratnih kilometara, Zemlje Evropske unije, njih 28, uključivo u to I ostrvo, odnosno državu Kipar, na 4,5 kvadratnih kilometara, što je više od četiri puta u korist Rusije. Ovde treba istaći da Sjedinjene Američke Države, kao predvodnik NATO Alijanse, decenijama ističu opasnost evropskim državama, koja im preti od Rusije, ruskog naroda I ruskog predsednika, pa čak, i daće ih Rusiji pokoriti. Ruski narod se dovoljno opekao: žrtvujući svoju carevinu i sa njom svoju pravoslavnu veru, žrtvujući više od 30 miliona svojih sinova, a u Evropi valjda su spoznali nakon poraza Napoleonove Francuske, nakon poraza u Prvom velikom ratu i nakon Hitlerovog poraza, šta je sve spreman ruski čovek da da za svoju Otadžbinu. Ruski narod je vekovima čuvao svoju teritoriju, i uspostavio je takav sistem da Otadžbinu u svako doba i sa svih strana može zaštititi. Ruskom narodu nije potrebna tuđa teritorija.To su Rusi pokazali oslobađajući brojne države Evrope i evroazije iz kandži Sovjetskog Saveza. Da bi svoju teritoriju zaštitio ruski narod je uspeo da od svojih sinova stvori naučnike, koji predstavljaju sam svetski vrh, koji su stvorili naoružanje kome nema premca u svetu, prvenstveno odbrane soje teritorije, a, potom, ako zatreba i "nagrade" agresor, da se kući ne vrati praznih ruku.

Istupanje Ujedinjenog Kraljevstva iz članstva Evropske unije, ukoliko se taj izlazak I pravno je u tom period imala kumulirani rast bruto društvenog proizvoda Francuske, bila treća zemlja po broju stanovnika država Unije. Bruto društveni proizvod Unije biće umanjen za 15,9 odsto, obzirom da je Britanija druga zemlja po veličini, odmah iza Nemačke po veličini ukupnog bruto društvenog proizvoda Unije.

Ukraijna, posle Rusije i Britanije je treći veliki problem Evrope i Evropske unije. To je zemlja, bez sopstvene čvrste orjentacije, izgubljena u prostoru.Ukrajina ima površinu od 603.628 km2 i 44,8 miliona stanovnika, a i dalje srlja u ambis. Ovde je dovoljno izneti činjenicu da je bruto društveni proizvod u 2010. godini iznosio 138 milijardi dolara, a sedam godina kasnije, tj. 2017. godine 112 milijardi dolara. Dakle, umesto značajnog rasta, bruto društveni proizvod u Ukrajini, za tih sedam godina, imao je pad od 18,7 odsto. Rusija. Rusija je u tom istom period imala rast ukupnog bruto društvenog proizvoda, iskazan u dolarima, od 6,6 odsto i pored uvođenja sankcija i drugih mera NATO Alijanse, koje sui male za cilj obaranje standard ruskog stanovništva, radi izazivanja klime opšteg nezadovoljstva. Švajcarska je u tom istom period imala rast ukupnog bruto društvenog proizvoda od 29,6 odsto. Neutralnost, se isplatila jer sa 80.628 dolara po glavi stanovnika, Švajcarska je druga u Evropi, odmah iza Luksemburga.

Grčka je zemlja sa 10,7 miliona stanovnika i u ovom sedmogodišnjem period je bila u stalnoj borbi za smanjenje javnog duga i stezanje kaiša svojim građanima, da bi se izbegao bankrot i udovoljilo zahtevima inostranih poverilaca. U 2010. ukupan bruto društveni proizvod Grčke bio je 305 milijardi dolara, da bi u 2017. Godini spao na 200,3 milijarde dolara, dakle, uz pad od 34,3 odsto. Samo možemo zamisliti kakve je sve lomove morao da preživi grčki narod plaćajući greške svojih prethodnih vlada, opijenih slatkorečivim rečima o magla idejama Evropske unije. I dalje je ostao nivo grčkog duga od 180 odsto bruto društvenog proizvoda.

Rusija danas ima samo 11,8 odsto nivo javnog duga u odnosu na godišnji bruto društveni proizvod. Koliko je to značajno pokazuje podatak da je javni dug Japana dostigao 223,8 odsto bruto društvenog proizvoda, a Italije 131,2 odsto. Visoko su zadužene I razvijene zemlje Evropske unije Francuska, Nemačka, Britanija I Španija. Institucije Evropske unije su:

* Evropski savet

* Evropska komisija

* Evropski parlament

* Savet EU

* Sud pravde EU

* Evropska centralna banka

* Evropski finansijski sud.

U Evropskoj uniji postoje brojne agencije, između ostalih zaduženih za: Bankarstvo, Granična i obalska straža (Fronteks), Prevencija i kontrola bolesti, Prirodna sredina, Spoljna politika, Sudska saradnja (Eurodzast), Saradnja u sprovođenju zakona (Europop), Pomorska bezbednost, Rekonstrukcija ... U oblasti prava, posebno se ističu:

* Pravna stečevina,

* Povelja o temeljnim pravima,

* Konkurentsko pravo,

* Autorsko pravo,

* Direktive o pravima građana,

* Politika životne sredine,

* Jedinstveno tržište, uključivo i kretanje radnika,

* Vladine nabavke,

* Građanska inicijativa

* Politika ruralnog razvoja,

* Šengenska zona

* Službeni glasnik

* Uredbe i dr.

Ovim člankom želeli smo prikazati zemlje, stanovništvo i bruto društveni proizvod Evrope, uz poseban prikaz zemalja Evropske unije i onih koje su izvan te unije, bilo das u kandidati, ili imaju specifičnu saradnju, od kojih su neke, čak i pod sankcijama Unije. Nekom drugom prilikom više o Evropi i Evropskoj uniji.

A 1. Za 16 država sveta, u niže datom pregledu, prikazana je visina ukupnog bruto domaćeg proizvodu u 2017. godini u milijadama dolara):

A 2.

Odgovor Direktoru Republičkog zavoda za statistiku gospodinu Dr Miladinu Kovačeviću

U prošlom broju objavili smo reagovanje direktora Miladina Kovačevića na naš članak o broju zaposlenih u Srbiji u 2014. i 2015. godini. Gospodin dr Miladin Kovačević ne osporava da je u Statističkom godišnjaku za 2015. godinu prikazano u 2014. godini 1.323.830 zaposlenih, a u godišnjaku za 2016. godinu 1.896.294 zaposlena u 2015. godini, pa ni zaključak da je razlika 572.469 zaposlenih lica.

U tom reagovanju, između ostalog, stoji i:

1/ da je u tekstu izneto niz neistina i podataka na račun RZS

2/ RZS nikad nije objavio podatke da je tokom 2015. zaposleno 572 hiljade lica

3/ izgleda da je autor došao do tog broja koristeći pogrešan podatak o ukupnom broju zaposlenih za 2014. godinu 4/ broj zaposlenih u 2014. godini NIJE bio 1.323 hiljade, kao što autor navodi, već 1.698 hiljada, od čega je 1.323 zaposlenih kod pravnih lica, a 375 hiljada čine preduzetnici i zaposleni kod njih 5/ od 2015. godine definicijom zaposleni obuhvaćeni su i zaposleni van radnog odnosa(64 hiljade), kao i zaposleni u vojsci i policiji (83 hilj.).

Sada je znatno jasnije o čemu se radi. Naime, tačno je i u Statističkom godišnjaku za 2016. godinu, u kojem je prikazan broj zaposlenih za 2015. godinu, objašnjeno da je od 2015. došlo do primene nove evropske metodologije. Ali je netačno ono što Gospodin Kovačević kaže da u 2014. G+godini NIJE bilo 1.323 hiljade zaposlenih, kao što autor navodi, već 1.698 hiljada, jer je taj podatak nastao revizijom već objavljenih podataka o zaposlenosti za period 2000 - 2014. godine, koji rezultati revizije su za neke godine pre 2015. objavljeni u toj ili narednim godišnjacima.

Čudno je da preduzetnici i lica zaposlena kod njih, odnosno ranije zanatlije I vlasnici samostalnih trgovinskih radnji I zaposleni kod njih nisu uključivani do 2015. godine u broj zaposlenih, a niti naš Statistički godišnjak do te godine, nema podatak o broju ovih zaposlenih. Takođe, nemamo u našoj statistici ni broj zanatlija po strukama, a to je nužno i vladama, radi podsticanja samozapošljavanja, jer se radi o stotinama zaposlenih. U ovoj novoj metodologiji koja se primenjuje od 2015. godine nemamo podatke o preduzetnicima, bilo da su obaveznici predaje godišnjih obračuna APR-u ili ne, i vlasnicima samostalnih trgovinskih radnji i zaposlenih kod njih. Čelnici Republičkog statističkog zavoda reći će da ih na to ne obavezuju standardi Evropske unije, a mi korisnici ovih podataka, kažemo da ti standardi ne zabranjuje da nacionalni zavodi donose i neke druge analitičke podatke, potrebne korisnicima i vladi. Iz reagovanja saznajemo da Evropa, pa i Republika Srbija u broj zaposlenih do 2015. godine, nisu uključivale zaposlene u policiji i vojsci.

Miodrag K. Skulić

Glosa

EU čini 28 država Evrope, površine 4,5 miliona km2, sa 512 miliona stanovnika i 18,5 hiljada milijardi BDP. EU učestvuje sa 6,7 odsto u broju svetske populacije i sa oko 23 odsto u svetskom bruto društvenom proizvodu.