„QUO VADIS SRBIJO?” (9)

II DEO

ŠAKAL NA TERAZIJAMA

Da li možete zamisliti da je ozloglašeni Šakal, kada su ga vodeće svetske obaveštajne službe na čelu sa Mossad-om, CIA-om, Šin-Betom i BND-om jurile širom planete, usred Beograda izazvao omanju razmenu pesnica?Naime, tog fatalnog leta 1982. godine, stanica milicije Voždovac - ne sanjajući, obezbeđuje trajno mesto u istoriji svetskog antiterorizma - hapseći izvesnog "Mišela Hadada", koji je prethodno polomio flašu o glavu Božidara Miljkovića, konobara ovdašnjeg. Posle službouljudnog privođenja, sve prema Pravilima službe, konstatovano je, na osnovu originalnog službenog pasoša, da se radi o - doduše, nešto nervoznijem - sirijskom diplomati, koji je, kako već sleduje, uz veliko izvinjavanje pušten iz ralja pravne države. U pitanju je bio - kako je naknadno rekonstruisano - lično Šakal.

No, krenimo redom...

Milan Pašanski

Anti - imperijalistička, cionistička, kolonijalistička, fašistička, rasistička - platforma

Uža specijalizovanost terorističkih organizacija, organizaciona struktura, brojnost i nacionalna zastupljenost članstva, način obučavanja, finansiranje i obaveštajni punktovi... po logici obaveštajne delatnosti, apsolutno su nedostupni široj javnosti. To spada u onih, kako se obično kaže, 10/11 ledenog brega koji se nalaze ispod površine vode, i koji su, svojevremeno, bili fatalni za "Titanik". Međutim, kada je u pitanju Karlosova organizacija, koprena tajnosti je, gotovo, neprobojna, međutim...

Već sam naziv Karlosova organizacija je sporan, jer su neki članovi rukovodećeg jezgra Strateške direkcije ove organizacije, tvrdili da ona nema nikakvo posebno ime. S druge strane, Mađarska obaveštajna služba, u Dopisu od 16. juna 1984. godine, decidirano navodi da Šakalova grupa operiše pod nazivom "Svetska revolucija".

Ne podležući formi i držeći se suštine, poklonićemo punu pažnju izjavama samog Karlosa, o čemu će biti više govora kasnije. Govoreći o političkoj platformi svoje organizacije, pripadnici Strateške direkcije je definišu kao anti - imperijalističku, cionističku, kolonijalističku, fašističku i rasističku. Karlosova organizacija je stvorena sa ciljem da "svim sredstvima pruži doprinos uspešnom ishodu međunarodnog klasnog rata, odnosno, pobedi socijalizma u svetu". Po njihovom mišljenju "sudbina internacionalne revolucije zavisi od uloge zemalja socijalističkog lagera", pa su to njihovi "prirodni saveznici".

Od početka svoje borbe sarađuju sa Sirijom, Južnim Jemenom i Libijom, gde su im bile locirane tzv. Osnovne baze. Ove zemlje, uz Alžir i Irak, sa kojima su takođe, usko sarađivali, ubrajaju u progresivne arapske režime, koji podržavaju njihovo "revolucionarno nasilje", kako nazivaju svoju terorističku aktivnost. Svoju strategiju sprovode osloncem na obaveštajne sisteme bivšeg socijalističkog lagera (do rušenja Berlinskog zida), i na obaveštajne mreže zemalja Bliskog, Srednjeg, pa čak, i Dalekog Istoka.

Sa druge strane, Šakalova organizacija nije zapo-stavljala ni srodne ultra-levičarske terorističke grupe, dajući puni doprinos izgradnji "Terorističke internacionale". Zajedničke akcije, koje ponekad izvode, motivisane su različitim pobudama. Ponekad je u pitanju "otplata revolucionarnog duga", odnosno, vraćanje usluga drugim terorističkim grupama, bilo u "robi" (naoružanje, eksploziv, novac) ili uslugama (logistika, atentati, bitne informacije, uvođenje i prepuštanje kontakata sa lokalnim službama...)

Karlosova organizacija je smatrala svojom "internacionalističkom obavezom" da sarađuje i pomaže druge, idejno slične terorističke grupe, za razliku od nekih drugih koje se drže svojih užih sektaških interesa, pa su sa njima - posle prvih kontakata - prekidali saradnju.

Dugoročni ciljevi Šakalove organizacije su destabilizacija zapadnih država, posebno u Zapadnoj Evropi; subverzivno delovanje prema reakcionarnim arapskim režimima i državi Izrael. Ovakav prioritet zadataka, odredio je i karakter meta napada, čijim uništavanjem se vrši stalni psihološki pritisak, obezbeđuje publicitet i afirmišu politički ciljevi terorističke strategije.

Još od 1976. godine, kada je zajedno sa svojom "desnom rukom" Hans-Joakim Klajnom, od 6. do 10. septembra, uživao "gostoprimstvo" adaptiranog zatvora u Sarajevskoj ulici u Beogradu, Šakal je u razgovoru sa vrhom obaveštajnih službi Jugoslavije (SDB), više puta podvukao da su mete napada njegove organizacije imovina, objekti i značajne ličnosti "imperijalističkih država Zapada", kao i reakcionarnih arapskih režima i Izraela. I tada, i u drugim prilikama, Šakal je izjavljivao da nijedna akcija nije nikada izvršena neposredno protiv interesa socijalističkih zemalja, niti je izvedena na njihovoj teritoriji na diplomatsko-konzularna predstavništva zapadnih država, jer bi im to nanelo štetu i međunarodne probleme, s obzirom da su, prema Ženevskim konvencijama u obavezi da štite integritet stranih DK predstavnika.

Detaljno izučavanje načina funkcionisanja Šakalove organizacije, pažljivo analiziranje izjava njenih rukovodećih članova i razna dostupna dokumentacija - (samo je od Johanesa Vajnriha - Karlosovog "ambasadora" u Beogradu, tokom njegovog 45-dnevnog boravka u "izolaciji" u Beogradu, od 5. septembra do 19. oktobra 1983. godine, uz "monolog" koji je "izrecitovao", oduzeto oko 3.000 stranica gusto kucanog teksta iz Arhiva organizacije) - kao i terorističkih akata koje su planirali i izvršili, omogućili su postavljanje utemeljene "dijagnoze" političkog profila ove grupe.

Šakalova organizacija se posebno obrušila na destabilizaciju NATO-a, na njegovom južnom krilu, čemu je, sa jedne strane, doprinela akciona povezanost Karlosa i grčke terorističke organizacije ELA (preživeli članovi terorističke grupe "20. oktobar"), ali sa druge strane, ovu strategiju je objektivno otežavao neuspeh oko uspostavljanja Pozadinske baze u Beogradu, preko koje bi se vršio transfer ljudstva i opreme za aktivnosti u čitavom regionu, logistička podrška operacijama, i sklonište ispred policijskih potera na Zapadu. Međutim, pada u oči da se većina spektakularnih akcija Šakalove grupe uklapa u strateške interese bivšeg SSSR-a - kao da su izvedene po scenariju KGB-a.

Istovremeno, nijedna akcija Karlosove grupe od 1969. godine, od kada cirkuliše jugoslovenskim prostorima, nije bila usmerena protiv bezbednosnih i drugih interesa Jugoslavije.

Međutim, to Šakalu nije smetalo da Beograd koristi - bez znanja bezbednosnih organa, što je, tek naknadnom rekonstrukcijom utvrđeno - za tranzit i deponovanje naoružanja i teroristikčke opreme, kretanje u akcije sa naše teritorije, i povratak na naše prostore u sklanjanju pred policijskim poterama, posle izvršenih akata terorizma.

Ko plaća račune?

Svaki politički angažman i aktivizam, posebno ako je reč o postizanju ambicioznih ciljeva, podrazumeva angažovanje značajnih finansijskih sredstava. U tom pogledu terorizam - koji se može posmatrati kao specifičan (nedemokratski) način borbe za konkretne političke ciljeve, pri čemu su teroristički akti, zapravo, specifična vrsta poruke koja se "servira" domaćem i međunarodnom javnom mnjenju, sa unapred proračunatim psiho-efektima - nije nikakav izuzetak. Terorizam, da bi bio uspešno projektovan, organizovan i vođen, mora biti mobilan u svetskim okvirima a, istovremeno, izuzetno konspirativan, a to, upravo, izuzetno košta.

Na osnovu izloženog postavlja se pitanje ko plaća račune, odnosno, da li profesionalni teroristi, mogu - da se slobodnije izrazimo - pre podne da "dohoduju", a da se predveče bave terorizmom - iz hobija.

Ako to nije slučaj - a, nije - postavlja se pitanje ko finansijski stoji iza terorista a, potom, ko je taj ko osmišljava terorističku strategiju i određuje mete napada?

Ovo pitanje, izuzetno složeno i vremenski situirano, označilo je pored ostalih faktora liniju razmeđa u razvoju svetskog terorizma. Nekoliko narednih redova posvetićemo ovom fenomenu.

Analiza organizacionog ustrojstva i geneze značajnijih terorističkih organizacija, u koje spada i Karlosova grupa, kao i akata za koje su se specijalizovale, ukazuje na nekoliko, naizgled, različitih trendova, koji su, prvobitno, imali odvojena ishodišta i relativno samostalan razvoj, da bi, potom, počeli da konvergiraju jednom zajedničkom imenitelju. Reč je o procesu postepene saradnje među pojedinim terorističkim organizacijama iste ideološke orijentacije, a kasnije i onih različitih političkih opredeljenja, da bi, u završnoj fazi, došlo do "podržavljavanja" - da se našalimo - "etatizacije" - međunarodnih terorističkih grupa. To je trenutak snažnog uplitanja obaveštajnih službi u međunarodni terorizam uopšte, a takođe i u Šakalovu organizaciju, što je, pored ostalog, doprinelo i međusobnim likvidacijama u njenom rukovodećem jezgru.

Početkom 90-tih godina XX veka tzv. individualne (samostalne - autohtono nastale) terorističke organizacije u zapadnoevropskim zemljama počele su, zbog jakih mera bezbednosnih službi, donošenja zakona u korist terorista - "pokajnika" (koji postaju "zaštićeni svedoci" - "cinkaroši"), gubljenja podrške u javnom mnjenju, i niza sopstvenih organizacionih slabosti - iz korena da se klimaju i da preispituju svoje osnovne ideološko-političke postulate. Dok su, razdirani multilemama, razmišljali na kojim novim idejnim obzorjima da okupe i reorganizuju "komandose", pripadnici specijalnih antiterorističkih timova - u međuvremenu, formirani, kada je prošao prvi efekat iznenađenja (NOCS, GSG-9, SAS, Izviđački puk - 269, itd) - zahvaljujući saradnji sa "pokajnicima", upadaju u njihova skrovišta i masovno ih hapse.

Period stagnacije tzv. individualnog terorizma, koji je započeo 17. decembra 1981. godine, oslobađanjem američkog generala Džemsa Dozijera iz "Narodnog zatvora" Crvenih brigada, sa manjim ili većim oscilacijama, trajao je do kraja 1983. godine. Upravo u to vreme, u jeku antiterorističke kampanje na Zapadu, sredinom 1983. godine, Šakalov "opunomoćeni ambasador" u Beogradu Johanes Vajnrih, provokativno se "nabacuje" vhovima naše kontraobaveštajne službe, u nastojanju da isposluje instaliranje tzv. Pozadinske baze, za prihvat svojih "komandosa", iz koje bi, sa bezbedne razdaljine, pratili rasplet antiterorističke kampanje u Zapadnoj Evropi.

Uporedo sa tim, ova kampanja se bližila svojoj kulminaciji: u Italiji je uhapšeno preko 2.000 terorista, čiji su ideolozi - Enriko Fenci, Đovani Sencani i drugi - posle 13.000 atentata i preko 400 žrtava priznali da je "posle jedne decenije oružana borba potvrdila svoju nemoć i zabludu". U istom periodu, na teritoriji tadašnje SR Nemačke, gotovo, u potpunosti je razbijena aktivnost "Frakcije crvene armije" (RAF), a u Španiji su, samo od marta 1981. do marta 1982. uhapšena 1.282 pripadnika terorističkih organizacija, od čega 727 ETA-ovaca.

Period 1980-1983. godine, označen je, sa jedne strane, nizom značajnih - ali kako se pokazalo, ne i definitivnih - uspeha u borbi sa međunarodnim terorizmom, što je "potkačilo" i izvesne pripadnike Šakalove organizacije uhapšene u Francuskoj i, sa druge strane, postepenim "podržavljavanjem" (kroz saradnju sa obaveštajnim službama) onih preostalih delova terorističkih grupa koje su pobegle u inostranstvo, i tamo postale manipulisane od strane raznih državnih organa tih zemalja.

To je, takođe, razdoblje u kome je definitivno pokopan mit o autentičnosti, autonomnosti i samodovoljnosti (ideološko-političkoj i organizaciono-logističkoj) velikih terorističkih organizacija, prvobitno, autohtono nastalih, i od tada se može govoriti samo o njihovoj relativnoj samostalnosti, i dominantnom uticaju državnog obaveštajnog faktora.

U vreme najvećih progona, Karlosova grupa je koristila upravo "komparativne prednosti" svog internacionalizma, koji je znalački konvertovala u podršku jataka - obaveštajnih sistema prijateljskih država.

Naime, olakšavajuća okolnost Šakalove grupe, koju nije imala većina terorističkih grupa iz Zapadne Evrope, je što je Osnovnu bazu imala izvan "vruće" zone. Šakal je tada ispoljio visok stepen visprenosti, lukavstva i dalekovidosti, u potpunosti opravdavajući svoj nadimak, menjajući "adresu" i sedište svoje Osnovne baze, u zavisnosti od stepena bezbednosti sa kojom je mogao da računa. U ovom specifičnom "turizmu", prvo vreme Glavni stan organizacije nalazio se u Bejrutu i Damasku a, potom, Šakal koristi Aden, Tripoli i Bagdad.

Posle 1983. godine, gotovo, potpuno razbijene i proređenog članstva, terorističke grupe, u očajničkom nastojanju da prežive narastajuću antiterorističku ofanzivu u svojim zemljama, pribegavaju, u prelaznom periodu, sve intenzivnijoj saradnji sa drugim terorističkim grupama (na pr. vodeće lidere grupe "Bader-Majnhof", u to vreme, primio je u "radnu posetu" lično Abimael Guzman, šef peruanskog terorističkog pokreta "Sendero luminoso" - Svetla staza), da bi, u kasnijoj fazi, počeli da uživaju podršku različitih obaveštajnih službi. Tokom saradnje na međunarodnom planu, često su u kontaktima sa grupama koje su direktno oformile pojedine službe. Dobijanju takvog pokroviteljstva, kojim tzv. državni terorizam postaje sve prisutniji u praksi međunarodnih odnosa, snažno je doprineo rastući rivalitet Sjedinjenih Država i Sovjetskog Saveza.

Na taj način terorizam je postao krvaviji nego ikada ranije i uveliko podržavljen i specijalizovaniji, a njegovi izvršioci pravi profesionalci. Tako je savremeni terorizam - sa kakvim se danas susrećemo - mutirao u prostudirano, hladnokrvno, selektivno nasilje, usmeren na pažljivo prostudirane mete napada, visokog "medijskog kapaciteta".

Time se, sa jedne strane, u dobroj meri, uz relativno nepromenjene socijalne uslove, koji su, svojevremeno, inicirali pojavu zapadnoevropske "urbane gerile" može objasniti postepeni oporavak i revitalizacija ovih terorističkih grupa, koja je vidljiva već od sredine 1984. godine. Sa druge strane, delujući svojim metodima i sredstvima krtolaste strategije, upravo, Šakalova organizacija doprinosi da pojedine evropske pionirske terorističke grupe steknu "akcionu sposobnost": već početkom septembra 1984. godine teroristi RAF-a - pokazno dokazujući da korenje terorizma nije počupano - vrše raketni napad na helikopter saveznog javnog tužioca SR Nemačke. "Crveni brigadisti", koji su izbegli u Francusku, i tamo pregrupisali svoje snage za nove akcije - prema zaplenjenom "Dokumentu br. 142", u kome je naveden Srednjoročni program aktivnosti "brigadista" - nastavljaju, još žešće, sa „revolucionarnom" borbom.

U ovom periodu i IRA otvara "Drugi front" u Zapadnoj Evropi posle solidnih količina novca i naoružanja isporučenih iz SAD od Komiteta za pomoć Severnoj Irskoj i, takođe, od super tajnih isporuka terorističke opreme od strane libijske obaveštajne službe, u čemu su, u dobroj meri, "kumovale" Šakalove veze.

U ovu terorističku kampanju - opet uz značajnu pomoć Karlosovih prijatelja, ali i njega lično - u prvoj polovini oktobra 1984. godine, uklopila se i belgijska teroristička grupa "Borbene komunističke ćelije", koja je izvela pet terorističkih napada na kompanije koje proizvode opremu za NATO, a i španska ETA, takođe, startuje sa pojačanom terorističkom kampanjom, posebno, protiv interesa Francuske koja, negde u to vreme, počinje da suzbija aktivnost "Crvenih brigada" na svojoj teritoriji.

* *

Suštinsko pitanje koje je godinama intrigiralo najveće svetske obaveštajne konglomerate je otkrivanje finansijera Šakalove organizacije, a to je, zapravo, značilo okriti Karlosovog nalogodavca.

Ni tadašnja SDB, u tom pogledu, nije bila izuzetak, i tokom dve decenije, primenom različitih obaveštajnih metoda (tajni upadi u beogradske stanove pripadnika Karlosove grupe, tajno snimanje njihove arhive i dokumentacije, prisluškivanje razgovora i sistema veze, itd.) polagano je sklapan mozaik odgovora na jednu od najvećih obaveštajnih misterija poslednje četvrtine prošlog veka.

Što se tiče finansiranja, Šakalova organizacija je imala kombinovane izvore dotoka novca što je za njih bilo veoma značajno i višestruko korisno: jedan deo novca je stizao od obaveštajnih službi prijateljskih zemalja - što će kasnije biti detaljnije razrađeno - kao nadoknada za izvršene terorističke akcije za njihov račun (na pr. marta 1981. godine, za potrebe "Sekuritate" - Čaušeskuove tajne službe - podmeću bombu u "Radio - Slobodna Evropa").

Drugi izvor pribavljanja novca su samostalne akcije tzv. samofinansiranja, kojima se naplaćuju ucene za kidnapovana lica, ili akti eksproprijacije, kako oni nazivaju pljačke banaka u zapadnim zemljama. Jednu od takvih akcija, u proleće 1980. godine, u Švajcarskoj, prepadom na banke, vrše zajedno Karlosovi teroristi i pripadnici jermenske grupe ASALA.

Treći deo prihoda ostvaruje se polusamostalnim finansiranjem prodajom i preprodajom naoružanja, diverzantske opreme itd. Koji je od ovih izvora finansiranja dominantan nije moguće decidirano tvrditi, zbog toga što njihovo pojedinačno participiranje u ukupnom "budžetu" varira u zavisnosti od spoljnih i unutrašnjih okolnosti kroz koje organizacija prolazi. Bilo je perioda kada je Šakal raspolagao sa više miliona dolara, ali i onih kada su mu pojedine obaveštajne službe "zavrtale slavine" da bi ga "disciplinovale" i tako lakše instrumentalizovale u funkciji svojih interesa, pa je dolazio u situacije - kao početkom 1983. godine - da mu je za "evropske poslove" preostalo samo 15.000 $.

Koincidirana koincidencija

Baš u vreme kada je širom Zapadne Evrope kulminirala antiteroristička potera, u dremljivo opuštenom Beogradu, izvesna domaća državljanka "Neda" obratila se svom dugogodišnjem poznaniku, inspektoru policije, sa intrigantnom ponudom.

Tokom prijateljskog i nevezanog razgovora, do koga je došlo 13. jula 1983. godine, "Neda" je u "neobaveznom" ćaskanju ispričala, da je, pre nekoliko godina, tokom svog boravka u Parizu, radila kod poznatog advokata Žaka Veržesa. Pored drugih klijenata, navraćao je i izvesni Džozef, sa kojim se, vremenom, sprijateljila. Kada su postali ne-što više od slučajnih poznanika, Džozef joj je "u poverenju" rekao da je jedan od najbližih Karlosovih saradnika, ali da o tome nikome ne govori.

Posle izvesnog vremena, "Neda" se vratila u Beograd, i vremenom, zaboravila na ovu epizodu.

Međutim, nekoliko godina kasnije, 1982. godine, u Beogradu se iznenada pojavljuje Džozef, i oni obnavljaju staro poznanstvo. Tokom opuštenog druženja, on je moli da mu, ukoliko joj to društvene veze dopuštaju, omogući razgovor sa nekom poverljivom ličnošću "bliskoj vladi, ali da ne bude političar", jer ima da "prenese neke veoma važne stvari".

Od tog trenutka, bar za policajca, razgovor prestaje biti puko čavrljanje uz čašicu, i on počinje pažljivo da studira ponašanje sagovornice. Raspitujući se o njenim motivima da posreduje u uspostavljanju kontakta, saznaje da mu se obratila, sa jedne strane, zato što zna da radi u policiji i, sa druge strane, da je čula za Karlosovu terorističku grupu, i da bi to moglo, kako ona misli, da interesuje policiju.

Međutim, ono što je čitavu našu kontraobaveštajnu službu "diglo na noge" bila je opaska, na kraju Službene beleške, da Džozef, na osnovu opisa, neverovatno liči na osobu koja se, svojevremeno, zajedno sa Šakalom, nalazila u višednevnoj "izolaciji" u Beogradu.

Preliminarna pretpostavka iskusnih obaveštajaca je bila da se radi o nemačkom državljaninu Hans - Joakim Klajnu, članu Strateške direkcije Karlosove organizacije, pa je to vodilo formiranju "trusta mozgova" kontraobaveštajne mreže, koji je zaključio da se kontakt sa "Džozefom" prihvati...

Palestinski sindrom

Retko je koja teroristička grupa u svetu imala na čelu tako harizmatičnu ličnost, koja je sinonim čitave organizacije, kao što je to slučaj sa Karlosovom grupom. U tom pogledu, možda im se, samo donekle, približava "Al Fatah - Revolucionarni savet", koji je 1974. godine osnovao Abu Nidal, i po kome se, često, ta organizacija tako nazivala i, naravno, decenijama kasnije, i Bin Laden je postao sinonim za "Al kaidu".

Što se Šakalove organizacije tiče, geneza grupe je neraskidivo vezana za ličnost i životni put samog vođe: sa 16 godina Karlosa primaju u članstvo Komunističke partije Venecuele, koju, u to vreme, izdašno pomažu Kuba i Sovjetski Savez; sa 19 godina, za vreme studentskih demonstracija 1968. godine u Evropi, Karlos - po zadatku KP Venecuele - u Londonu osniva ilegalnu partiju "Front za nacionalno oslobođenje Venecuele", a nekoliko Južnoamerikanaca, iz tog perioda, kasnije su postali prekaljeni članovi njegove terorističke grupe; sa nepunih 20 godina, tokom studija u Moskvi (1969-1971) Šakal se upoznaje i povezuje sa Vadi Hadadom, jednim od vođa "Narodnog fronta za oslobođenje Palestine" (PFLP), koji je, 1966. godine osnovan pod vođstvom Žorža Habaša. Ova teroristička organizacija je privukla izuzetnu pažnju, posebno, zapadnih obaveštajnih službi, jer je formirala svojevrsnu "Školu terorizma", koju su pohađali brojni pripadnici italijanskih, irskih, turskih, holandskih, nemačkih i japanskih terorističkih grupa.