Tabloid istražuje

Faktori secesije Sandžaka: Raška oblast bez srpske države?

U Stambolu, na Pešteru

U Srbiji živi oko 230 hiljada Bošnjaka - muslimana, a najviše ih je na području Sandžaka. Vučić sprema promenu Ustava zbog priznavanja albanske države na Kosovu, a sandžačke političke vođe hoće da i ova oblast bude obuhvaćena tim novim Ustavom. Nemoć Srbije u vezi sa Raškom oblašću ili Sandžakom kako ovo područje zovu Bošnjaci - muslimani, svedena je na dva imena: Sulejman Ugljanin i Rasim Ljajić. Ugljanin ima apsolutnu podršku korumpiranih "federalnih" vlasti u Sarajevu (rodnom mestu Izetbegovićeve "Islamske deklaracije"). Ljajić ima podršku svake vlasti u kojoj je on ministar svega i svačega, već sedamnaest godina. Zajedničko im je to što obojica imaju svoje finansijere u Erdoganovoj Turskoj. Onoj koja bi se rado vratila na Balkan. Baš negde po sred Srbije. Više od dve decenije, sandžački ekstremisti i secesionisti organizuju razne Referendume i pišu Deklaracije o "posebnom statusu" i otcepljenju ovog dela Srbije. Ipak, poslednji akt Sulejmana Ugljanina, njegovo pismo međunarodnim organizacijama da uspostave svoje posebne posmatračke misije u ovom delu Srbije, doveli bi svaku državu u situaciju da se pozabavi ovakvim čovekom i njegovim delovanjem. Svaku osim Vučićeve Srbije u kojoj haraju veleizdajnici poput njega ili otvoreni rušitelji države poput Ugljanina.

Nikola Vlahović

U sred leta 2017. godine, Bošnjačko nacionalno vijeće (BNV), obratilo se Savetu bezbednosti, Evropskoj uniji, Savetu Evrope i OEBS-u, tražeći od ovih organizacija (kao da je ratno stanje!) da "hitno uspostave svoje posebne posmatračke misije za severni dio Sandžaka koji se nalazi pod upravom Srbije". Naime, BNV je zahtevalo da međunarodna zajednica uspostavi posebne misije za Sandžak "kako bi se sprečili konflikti i kako bi se zaustavilo dalje zastrašivanje i prijetnje Bošnjacima, ali i preventivno onemogućio novi talas državnog terora, zločina i etničkog čišćenja u Sandžaku".

Ovu neverovatnu, drsku i iznad svega lažnu konstrukciju, sročio je Sulejman Ugljanin, predsednik Bošnjačkog nacionalnog vijeća istovremeno uputivši i pismo predsednici Vlade Srbije Ani Brnabić u kome (istim stilom i u istom tonu) traži reviziju Akcionog plana za manjine, te povlačenje iz procedure manjinskih zakona. Ugljanin je, ovaj put u svojstvu predsednika Stranke demokratske akcije (SDA), naveo da su prilikom izrade i usvajanja Akcionog plana za manjine ignorisani svi predlozi BNV-a.

Niko od državnih organa Srbije nije reagovao na ovaj Ugljaninov poziv na novu okupaciju Srbije, niti se tim povodom neko oglasio, makar i običnim saopštenjem za javnost. A, reč je o opasnom aktu, a ne o potrazi za maksimumom građanskih, verskih, nacionalnih ili bilo kakvih drugih prava i sloboda koje za Bošnjake postoje kao i za Srbe i za sve druge narode pod ovim nebom.

Takođe, tokom leta ove 2017. godine, Sulejman Ugljanin se bavi i pripremom za obeležavanje stote godišnjice takozvane Sjeničke konferencije, (u znak sećanja na 1917. godinu, kada su age i begovi 12 opština u deklaraciji zatražili da se Sandžak otcepi od Srbije i Crne Gore i pripoji Bosni, „pošto njoj istorijski i jezikom pripada", ili da dobije autonomiju). Ovaj pokušaj revizije Prvog balkanskog rata, razobličio je još davne 1940. godine, u izdanju ondašnje "Pravde", Dušan S. Stanić, sudija, u svojoj knjizi "Nedovršeni procesi kao istorijski dokument o planovima Austrije u pogledu Sandžaka".

Zašto se Ugljanin dosetio Sjeničke konferencije iz 1917., tog zaboravljenog i promašenog političkog poteza koji se desio pre ravno sto godina? Sigurno iz jednog jedinog razloga: destruktivan i iskompleksiran čovek poput njega, morao je da pronađe "tačku oslonca" za podrivanje srpske države. Tim poslom se on intenzivno bavi duže od četvrt veka. Podsećanja radi, ta takozvana Sjenička konferencija je bio jadan pokušaj gubitničke strane da sačuva makar malo ostrvo nekadašnjeg osmanskog carstva na ovom delu Balkana. I to je bilo 1917. Ali, Ugljanin hoće da ova 2017., u vreme kad svetom hara teroristička ideologija lažnih tumača islama, bude prekretnica. Da iskoristi priliku kad poludeli Vučić širom otvara vrata turskim i arapskim kompanijama koje dolaze u Srbiju da koriste džabe "sirotinju raju", zavlače ruke u državnu kasu i rade na savremenoj formi neoosmanizma putem njegovog shvatanja "slobodne ekonomije".

Ugljanin hoće da ponovi scenario koji je primenjen 29. jula 1990., kada su novopazarskim ulicama kolone automobila nosile na hiljade zelenih zastava sa islamskim obeležjima. Tada je organizovan osnivački skup SDA Sandžaka, a na gradskom stadionu govorio je i Alija Izetbegović: "...Ako Srbija i Crna Gora budu htele da prave zajedničku državu, „tražićemo potpunu političku i teritorijalnu autonomiju za Sandžak!". Suljo izgleda ne pamti šta je Alija tražio: teritorijalnu autonomiju u slučaju ujedinjenja Srbije i Crne Gore koje se nije desilo!

Čime se Sulejman Ugljanin bavio u skorijoj prošlosti? Reč je o čoveku koji je i devedesetih godina zvao NATO trupe da Bošnjake zaštite od srpske vojske i policije „kao preteće sile za Bošnjake" i zahtevao da se nastavi Mirovna konferencija o bivšoj Jugoslaviji, tvrdeći da je pitanje Sandžaka ostalo nerešeno, tražeći istovremeno da državni organi, pravosuđe i policija napuste ono što on smatra "teritorijom Sandžaka". Zbog ovakvih izjava (mada ga ni tada, kao ni danas, niko nije progonio), Ugljanin beži u Tursku gde je boravio od 1993. do 1996. godine. Po povratku se uredno pozivao na „izvorne principe" svoje partije (SDA) i govorio o autonomiji Sandžaka i potrebi da se "reši status" Bošnjaka i Sandžaka. Ali, u vreme kad je bio ministar u srpskoj vladi (tokom predsedavanja Vojislava Koštunice), od 2008. do 2014. godine, retorika je promenjena pa je i Ugljanin tvrdio da Bošnjaci nikad u istoriji nisu imali više prava nego danas!

Kao neko ko je rođen i odrastao u Kosovskoj Mitrovici (a fakultet završio u Prištini), Ugljaninu je dobro poznato koliko je ondašnja država činila da bi iz zaostalosti podigla sve nacionalne manjine i stavila ih u ravnopravan položaj sa Srbima i svim drugim narodima. Tako je bilo i sa muslimanima - bošnjacima. I tako je trajalo sve dok se u Sarajevu nije pojavila Izetbegovićeva "Islamska deklaracija", koja je ubrzo postala temelj za politički manifest Stranke demokratske akcije koja je i u Srbiji dobila značajno uporište, baš u Sandžaku. Upravo je Ugljanin zajedno sa Rasimom Ljajićem, odmah po osnivanju ove novopazarske političke "franšize", postao alfa i omega nacionalne, verske kulturne i ekonomske netrpeljivosti prema Srbiji.

Podsećanja radi, 11. maja 1991. godine, formirano je Muslimansko nacionalno vijeće Sandžaka (MNVS), koje je 1993. godine preimenovano u Bošnjačko nacionalno vijeće Sandžaka (BNVS). MNVS ubrzo potom donosi Memorandum o specijalnom statusu za Sandžak.

Tada su u sastavu MNVS bili i Bošnjaci iz Crne Gore. MNVS donosi Memorandum o specijalnom statusu koji ima elemente državnosti i taj dokument je još uvek (i danas 2017!) zvanično na snazi i nikada nije opozvan!

Na ta dokumenta vlast u Srbiji i Crnoj Gori reagovale su optužbama za secesionizam i ugrožavanje suvereniteta Srbije i Crne Gore i to je rezultiralo političkim procesom u kojem su čelnici SDA u Srbiji i Crnoj Gori bili optuženi i uhapšeni (Harun Hadžić i drugi).

Referendum o Sandžaku održan je 25. - 27. oktobra 1991. godine na kojem se narod Sandžaka (pre svega Bošnjaci) izjašnjavaju o autonomiji sa mogućnošću priključenja nekoj od republika (nije eksplicitno rečeno kojoj od republika). Istine radi, treba reći da u tom periodu još uvek nije bilo nacionalnih ekscesa.

Tako je na osnovu odluke Bošnjačkog nacionalnog vijeća Sandžaka (BNVS) raspisan i referendum o političkoj autonomiji Sandžaka.

Ukupno biračko telo brojalo je 264.156 birača. Rezultati referenduma objavljeni su u formi Zahteva, ali tek kada je postalo izvesno da se SFRJ raspada i kada je stvaranje novih država pravno uobličeno od strane takozvane međunarodne zajednice. Kako se referendum za autonomiju Sandžaka održao u vreme cepanja Jugoslavije, Bošnjačko nacionalno vijeće Sandžaka je sredinom 1993. godine usvojilo i objavilo Memorandum, po uzoru na vojvođanske Mađare, za "specijalni status Sandžaka".

Već početkom 1994. godine, grupu od 25 Bošnjaka - muslimana iz Novog Pazara, Sjenice i Tutina, ondašnja vlast je optužila za pokušaj narušavanja teritorijalnog integriteta SRJ i stvaranja "Republike Sandžak". Istovremeno, zbog pritiska koje je na običan narod vršio ondašnji vrh sandžačke SDA, ali i zbog strahova od preslikavanja rata iz BiH u Sandžaku, oko 70.000 Bošnjaka se iselilo u zemlje Skandinavije (poslednjih nekoliko godina traje kampanja vlasti u Švedskoj da se većina njih vrati kućama, u takozvanom procesu readmisije, uz obrazloženje švedske vlade da je Srbija slobodna i demokratska zemlja u kojoj postoje manjinska prava i građanske slobode).

A 3. novembra 1996. godine, Sulejman Ugljanin se kandiduje na izborima na kojima SDA u koaliciji svih bošnjačkih partija pobeđuje. U tadašnjem saopštenju Vlade Srbije pisalo je sledeće: "...SDA je organizovala vlast na jedan besprimeran način, dovodili su na rukovodeća mesta isključivo svoje ljude, izazivali uznemirenost među srpskim življem, odbijali saradnju sa Republikom". Jedna od bošnjačkih partija, Reformska demokratska stranka Sandžaka, na čijem čelu je bio Izudin Sušević, potvrdila je ove navode izlaskom iz koalicije sa SDA, na isti način optužujući Ugljanina da na čelna mesta novopazarskih institucija postavlja ljude po partijskoj pripadnosti. Da stvar bude gora, SPS i ondašnji JUL, uveli su u to vreme, prinudnu upravu u novopazarsku opštinu.

Do 1999. godine, donet je još jedan Memorandum o autonomiji Sandžaka. Uzgred, donet je i Memorandum o posebnim odnosima sa BiH, koji je usvojilo Bošnjačko nacionalno vijeće na osmom redovnom zasedanju 19. jula 1999. godine.

Tadašnji potpredsednik, a kasnije i predsednik SDA, Rasim Ljajić, u jednom trenutku osniva svoj SDP (Sandžačka demokratska partija).

Na prvi pogled, Ljajić forsira građansku ideju, kao i ideju takozvanog slobodnog tržišta i na taj način postaje miljenik svake vlasti u Beogradu koje mu širom otvaraju vrata da bude šta god hoće i učestvuje u raspodeli (i pljački) državnih dobara. Mnogo inteligentniji od primitivnog i destruktivnog Ugljanina, Ljajić vodi politiku "ketmana" (orijentalne pritvornosti, dvoličnosti i sl., što je svojevremeno slavni pisac Česlav Miloš opisao u istoimenom delu "Ketman") i na taj način sebe promoviše kao stalnog "čuvara mira u Sandžaku". Sedamnaest dugih godina, od prve Đinđićeve vlade do danas, Ljajić je ministar u svim koalicijama i najvažnija karika u svakom korupcionaškom lancu koji je Srbiju odveo na ekonomsko, socijalno, kulturno i civilizacijsko dno Evrope. Učinak mnogo strašniji od svega lošeg što je organičeni Sulejman Ugljanin mogao da uradi!

Ljajić se najpre pojavljuje u svojstvu velikog domaćina još većim gostima iz Turske: sada već bivšem ministru inostranih poslova Ahmetu Davutogluu i tadašnjem premijeru, Redžepu Tajipu Erdoganu, koji su odmah obećali veliku pomoć Sandžaku, posebno oko izgradnje magistralnog puta Novi Pazar - Sjenica, regionalnog kraka Novi Pazar - Tutin i industrijske zone u mestu Leskovi kod Tutina, te izgradnju dela trase budućeg autoputa Beograd-Jadran koji bi trebalo da prođe preko Peštera. Zvanično, za izvođenje radova, vrednih više od milijardu evra, bilo je zainteresovano nekoliko turskih kompanija. Ali, ispostavilo se, Srbija je opet platila nešto što su drugi tražili od nje: polovinom avgusta ove godine, osvanuo je naslov u dnevnoj štampi koji nedvosmisleno govori kako je srpskim kreditom auto put koji ide preko Sandžaka, "sve bliže Pešteru".

Erdoganov režim čeka da Vučićev režim izgradi svu infrastrukturu (uključujući i već urađeno otimanje i rekonstrukciju kraljevačkog aerodroma), konačno i Ugljaninov "projekat" internacionalizacije izmišljenog "sandžačkog pitanja", pa da onda ušeta kao Sulejman Veličanstveni tamo gde mu nije mesto. Već se uveliko govori i piše o tome da će ovaj deo Srbije u narednih nekoliko godina dobiti "novi Stambol", u okviru planirane industrijske zone na Pešterskoj visoravni, u opštini Tutin, gde turska (Erdoganova) i srpska (Vučićeva) vlada planiraju da nastane do 20.000 ljudi, pretežno naših državljana turskog porekla, izbeglica sa Kosova, onih koji će se u sklopu readmisije iz evropskih država vratiti u Srbiju i, naravno, migranata iz zemalja arapskog Bliskog istoka. Posao prostornog planiranja i projektovanja budućeg „malog Istambula" poveren jednom beogradskom institutu za urbanizam i stanovanje. Za sada se sve drži u tajnosti, zbog mogućih nepovoljnih reakcija javnosti.

Ljajić i Vučić pomažu Ugljaninu i to tako što mu "na tacni" nude lažne četnike i pozorišnu predstavu o srpskom ekstremizmu. Ugljanin to odlično koristi pa kaže: "...Ljajić i Vučić su nam doveli organizovano, uz pratnju 2.000 specijalaca, četnike na stadion (u Novom Pazaru, na utakmicu sa Crvenom Zvezdom), oni su uvedeni na stadion sa svim svojim rekvizitima, slikom Draže Mihailovića, gdje su uzvikivali 'Oj Pazaru novi Vukovaru, oj Sjenice nova Srebrenice', to je organizovano zastrašivanje ljudi".

Rasim Ljajić, u očima srpske javnosti već godinama predstavljan kao sinonim građanskih i demokratskih političkih struja, glavni je sabesednik turskih i arapskih mešetara koji sve agresivnije, preko poludelog veleizdajnika Vučića, kreću u osvajanje ovog dela Balkana, radi lakšeg stacioniranja na Evropskom kontinentu. I ne samo to, nego je Ljajić i najpodmukliji zagovornik "sandžačke samobitnosti"! Dokaz u prilog tome je i jedan događaj iz 2003. godine (dok je uveliko bio ministar vlade ondašnje koalicije DOS).

Na sastanku koji je njegova stranka održala se nekoliko nevladinih organizacija i nekoliko proevropskih bošnjačkih mini-partija, održanom 3. septembra 2003. godine u Novom Pazaru, usvojena je Deklaracija u kojoj se pored ostalog kaže da je neophodno "rešiti status bošnjačke zajednice u Srbiji i Crnoj Gori, i status pripadnika drugih nacionalnosti sa Novim Pazarom kao političkim, kulturnim i privrednim centrom". Deklaracijom je rečeno da je ondašnjim novim ustavima Srbije i Crne Gore potrebno omogućiti "djelotvorno učešće predstavnika Bošnjaka u političkom, kulturnom i javnom životu na svim nivoima".

Dva dana kasnije, u petak 5. septembra 2003. godine, desila se i Izborna Skupština u Novom Pazaru koja je jednoglasno izabrala Bošnjački nacionalni savet od 35 članova. Pored toga, doneta je i odluka da funkciju predsednika Nacionalnog saveta obavlja predsednik koalicije "Lista za Sandžak dr Sulejman Ugljanin".

Ugljanin egzaltirano izjavljuje za neke domaće i strane medije i ovo:

"...Danas se beru plodovi dugogodišnjeg rada Bošnjaka i bošnjačkih stranaka i Bošnjačkog nacionalnog vijeća Sandžaka!"

Kakve je "plodove" ubrao Ugljanin u kom pravcu ide njegova secesionistička ideja, vidi se danas, 2017. godine, u kojoj on stalnim pismenim zahtevima najvažnijim evropskim i svetskim institucijama, traži okupaciju ovog dela Srbije, i to kroz formu raznih međunarodnih posmatrača, komisija i slično, što je uvek uvod u vojno - administrativno "nadgledanje". To je ono što hoće Erdogan preko raznih Ugljanina i Ljajića, to je ono što bi odgovaralo i svakom islamskom ekstremisti kad bi se pitao.

Srbija je na žalost već porobljena od strane Vučićevog nasilničkog režima i sve što bilo koja orijentalna despotija zamisli, on je spreman u delo da sprovede. Tako je i samozvani Vođa u vrhove srpske političke piramide doveo i muftiju Muamera Zukorlića, trećeg čoveka u ovoj "novopazarskoj nomenklaturi" i istaknutog ekstremistu, čoveka koji je više puta naglasio da "administracija Srbije ne važi južnije od Kraljeva", te da je spreman u svakom momentu da podigne bunu u Sandžaku. On je danas, ni manje ni više, nego predsednik skupštinskog odbora za obrazovanje, nauku i tehnološki razvoj. Ne treba zaboraviti da je reč o vlasniku privatnog univerziteta u Novom Pazaru, gde se vrteo veliki novac nekoliko vladajućih koalicija u srpskim vladama, završno sa današnjom. Zukorlić je mnogima pomogao da operu prljavi novac, a sam je u finansijskom kriminalu do guše. Njegovi "partneri" u poslu su bili i ostali, sve značajna imena beogradske političke i parapolitičke čaršije.

Dok je i zvanično bio na poziciji muftije sandžačkog, Zukorlić je pretio svakoj srpskoj vlasti preko svih postojećih medija. Ali, niko ga nije uzdigao, kao Aleksandar Vučić, koji ga je doveo u Beograd, otvorio mu sva vrata da i dalje hara, ali ovaj put i da direktno, iznutra, učestvuje u podrivanju svega što je Srbiju činilo državom.

U Sandžaku, u Dugoj Poljani udaljenoj 30 kilometara od Novog Pazara, 2015. godine, muftija Muamer Zukorlić postavio je kamen temeljac za gradnju islamskog centra „Kapija Peštera" u sklopu kojeg će biti najveća džamija u Evropi. Džamija će imati dva minareta visoka po 99 metara i četiri manja od po 45 metara. Osim džamije, biće sagrađeni i dečji vrtić, škola Kurana, bošnjački kulturni centar i restoran sa 500 mesta. I dosad najviši minareti u Evropi nalaze se na tom području, naime oni na bogomolji u selu Delimeđe, 30 kilometara od Novog Pazara, viši su od 77 metara. Ova džamija sagrađena je 2009. godine, a Delimeđe je selo s tek nešto više od 300 ljudi. Zbog toga su mnogi postavljali pitanje opravdanosti građenja takvog objekta jer verskim službama prisustvuje mali broj meštana. Zukorlić je novac za ovo čudo skupio isključivo od zemljaka koji žive i rade u inostranstvu. Viškom od ovakvih donacija, kupio je sebi i političku karijeru.

Da li je Srbija zaista spala na takve grane da će u postupku donošenja novog Ustava (ukoliko takvog nečeg uopšte bude!) zbog ovakvih hohštaplera promeniti svoju etno geografsku i svaku drugu fizionomiju?

A 1. Istorijske činjenice

Sandžak je regija koja je podeljena između Srbije i Crne Gore. Šest opština nalazi se u Srbiji (Novi Pazar, Sjenica, Tutin, Prijepolje, Priboj i Nova Varoš) i šest opština u Crnoj Gori (Bijelo Polje, Rožaje, Berane, Pljevlja, Gusinje i Plav). Na osnovu popisa iz 1991. godine broj stanovnika Sandžaka iznosio je 420.000 - 278.000 u Srbiji i 162.000 u Crnoj Gori - od kojih su 54 odsto Muslimani.

Sandžak, koji nosi ime po turskoj reči za vojnu oblast, bio je deo Bosanskog pašaluka u okviru Otomanske imperije sve do 1878. godine. Na Berlinskom kongresu koji je održan iste godine, velike sile su odlučile da ostave Sandžak u sastavu Otomanske imperije ali su dozvolile Austro-Ugarskoj da razmesti svoje snage u delu ovog regiona. Dogovorom kralja Petra I Karađorđevića i crnogorskog kralja Nikole Petrovića, a zahvaljujući Rusiji, Srbija i Crna Gora preuzele su kontrolu nad Sandžakom u Prvom balkanskom ratu 1912. godine. Sve do balkanskih ratova 1912. i 1913. godine, Sandžak je činio jedinstvenu administrativnu celinu sa upravom u kulturnim sedištem u Novom Pazaru. Posle završetka balkanskih ratova nastavljen je proces iseljavanja bošnjačkog stanovništva u Tursku. Preko luke Bar u Tursku se iz crnogorskog dela Sandžaka tokom aprila i juna 1914. godine iselilo 16.500, a iz "srbijanskog" dela 40.000 Bošnjaka.

Na prostoru Sandžaka u okolini Novog Pazara koreni su srednjevekovne srpske državnosti (Nemanjina Raška država). U etničkom smislu Sandžak naseljavaju Bošnjaci koji su većinsko stanovništvo, te Srbi i Crnogorci. Sandžačko pitanje se aktuelizuje u periodu jugoslovenske krize kada dolazi do otvaranja nacionalnih pitanja i osamostaljivanja republika.